ĐỀ VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM HỌC SINH GIỎI
Câu 1 (8,0 điểm)
Nhà thơ Nguyễn Phong Việt từng viết:
Chúng ta phải cố chấp ít nhất một lần dù có thể niềm tin ấy sẽ sai
miễn là mai kia không cúi đầu tiếc nuối
một hành trình không đi đến đâu có khi là một hành trình thay đổi
mình đủ bao dung để nói:
– không sao mà!
(Trích Đã đi qua thương nhớ)
Theo anh/chị, chúng ta có nên “cố chấp ít nhất một lần dù có thể niềm tin ấy sẽ sai/miễn là mai kia không cúi đầu tiếc nuối”? Hãy viết bài văn trình bày quan điểm của anh/chị.
Câu 2 (12,0 điểm)
Bài thơ hay bao giờ cũng gói ghém bên trong một chiều sâu suy nghĩ, chứa đựng ít nhiều chân lí tinh tế của cuộc đời.
(Phương Lựu, Khơi dòng lí thuyết lí luận phê bình trên đà đổi mới văn hóa, văn nghệ, NXB Hội nhà văn, 2014, tr.71)
Anh/Chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ “chiều sâu suy nghĩ” “chân lí tinh tế của cuộc đời” qua một số bài thơ hay mà anh/chị đã học, đã đọc.
HƯỚNG DẪN CHẤM
Câu 1
| Ý | Nội dung | Điểm |
| 1 | Giải thích | 1,5 |
| – “cố chấp ít nhất một lần dù có thể niềm tin ấy sẽ sai”: quyết tâm đến cùng theo đuổi mục tiêu, bất chấp có thể thất bại, sai lầm.
– “miễn là mai kia không cúi đầu tiếc nuối”: không ân hận, day dứt vì những điều mình đã làm. => Câu nói khẳng định thái độ sống mạnh mẽ, quyết tâm theo đuổi mục tiêu, sẵn sàng bất chấp tất cả để không bao giờ phải ân hận, nuối tiếc. |
1,0
0,5 |
|
| 2 | Bàn luận | 4,0 |
| HS có thể trình bày quan điểm riêng của mình, dưới đây là một số gợi ý:
– HS có thể chọn đồng tình với quan điểm của tác giả Nguyễn Phong Việt và lí giải: + Cuộc sống luôn biến đổi, một đi không quay trở lại, cơ hội chỉ đến một lần, vì vậy phải nỗ lực, cố gắng hết mình, quyết tâm đạt được mục tiêu dù có thể sai lầm, thất bại. + Dám “cố chấp ít nhất một lần”: dám sống hết mình, kiên định mục tiêu, phát huy tất cả khả năng bản thân; chấp nhận đánh đổi, táo bạo thay đổi, vượt lên giới hạn thông thường; có hoài bão, mơ ước lớn lao; dù có vấp ngã, sai lầm nhưng không phải ân hận vì mình chưa làm hết sức… – HS có thể không đồng tình với quan điểm của tác giả Nguyễn Phong Việt và lí giải: + Cuộc sống ngắn ngủi, mong manh và quý giá vô cùng nên không thể liều lĩnh sống “cố chấp ít nhất một lần” bất chấp hậu quả xảy ra. + Sống “cố chấp ít nhất một lần”: bấp chấp tất cả theo đuổi mục tiêu; không biết lắng nghe, không cân nhắc suy xét, không phân định rạch ròi phải – trái, đúng – sai; dẫn đến sai lầm, thậm chí sai lầm nghiêm trọng, không thể cứu vãn gây ân hận về sau. – HS có thể chọn vừa đồng tình vừa không đồng tình: kết hợp linh hoạt hai cách lí giải trên. |
||
| 3 | Phản đề, mở rộng | 1,0 |
| – Nếu chọn đồng tình với quan điểm:
+ Phê phán những người sống thụ động, không dám cố gắng, nỗ lực, chần chừ, không biết nắm bắt cơ hội. + “Cố chấp ít nhất một lần” không đồng nghĩa với thái độ sống liều lĩnh, bất chấp tất cả. Khi vấp ngã, sai lầm phải biết đứng lên, rút ra những kinh nghiệm, bài học. – Nếu chọn không đồng tình với quan điểm: + Phê phán những người liều lĩnh, ngụy biện cho những sai lầm của mình. + Cần tránh lối sống trốn trong “vùng an toàn”, không dám sống, không dám chấp nhận sai lầm, sống nhạt nhòa, thiếu cá tính. |
||
| 4 | Bài học nhận thức và hành động | 1,5 |
|
|
– Nhận thức được mỗi người có một lối sống riêng, cần tỉnh táo để lựa chọn lối sống phù hợp với chính mình, sống để không ân hận, tiếc nuối về sau.
– Sống hết mình, dám sống trong từng khoảnh khắc nhưng cũng phải có sự cân nhắc, thận trọng khi đưa ra những quyết định, khi theo đuổi mục tiêu. |
0,5
0,5 0,5 |
| – Liên hệ bản thân. |
Câu 2 (12,0 điểm)
| Ý | Nội dung | Điểm |
| 1 | Giải thích | 1,5 |
| – Bài thơ hay: tác phẩm thơ ca có giá trị về nội dung và nghệ thuật, có sức hấp dẫn với người đọc.
– Chiều sâu suy nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời: những tư tưởng, chiêm nghiệm của nhà thơ, thể hiện chân lý, quy luật cuộc đời. => Câu nói đã đưa ra quan niệm đánh giá một bài thơ hay: phải mang chiều sâu tư tưởng, thể hiện suy tư, triết lý của nhà thơ trước cuộc đời |
||
| 2 | Bàn luận | 3,0 |
| – Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc nhưng tình cảm trong thơ không phải là tình cảm hời hợt, giản đơn mà thực chất là lí trí đã chín muồi. Người nghệ sỹ không chỉ thể hiện vui buồn, yêu ghét trước cuộc đời mà phải gửi gắm vào trang viết những băn khoăn, trăn trở, những suy nghĩ, nhận thức về con người và cuộc sống. Thực chất cảm xúc trong tác phẩm phải được dẫn dắt bởi tư tưởng. Tư tưởng trong tác phẩm không phải là sự bộc lộ một cách khô khan mà được thấm đẫm trong tình cảm, cảm xúc. | 1,5 | |
| – Qua những chiều sâu suy nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời được gửi gắm, bài thơ sẽ góp phần bồi đắp tâm hồn người đọc những tình cảm cao đẹp, những tư tưởng lành mạnh, tiến bộ và bài học triết lí nhân sinh sâu sắc. | 0,75 | |
| – Nhà thơ không bộc lộ trực tiếp chiều sâu suy nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời mà tư tưởng thường “náu mình” qua hình thức nghệ thuật độc đáo: hình tượng sinh động, ngôn từ hàm súc, đa nghĩa, giàu nhạc tính… | 0,75 | |
| 3 | Chứng minh
Thí sinh tự chọn những bài thơ hay trong hoặc ngoài chương trình để phân tích và làm nổi bật những nội dung sau đây: |
6,0 |
| – Thấy được chiều sâu suy nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời: những tư tưởng, thông điệp, triết lí nhân văn được nhà thơ gửi gắm trong tác phẩm. | 4,0 | |
| – Chỉ ra được những hình thức nghệ thuật độc đáo, hấp dẫn được nhà thơ sử dụng. | 2,0 | |
| 4 | Đánh giá | 1,5 |
| – Ý kiến là một căn cứ để đánh giá bài thơ hay. Tư tưởng của người nghệ sỹ càng sâu sắc, độc đáo càng khẳng định được giá trị của tác phẩm cũng như tầm vóc của người nghệ sỹ.
– Bài học đối với người nghệ sĩ: cần gắn bó với cuộc đời, trăn trở với cuộc đời để có được những tư tưởng mới mẻ, có chiều sâu, mang giá trị nhân văn. – Bài học đối với người tiếp nhận: cần phát hiện thông điệp, triết lí nhân sinh nghệ sỹ gửi gắm. |
