Đề thi HSG môn văn lớp 11 Quảng Bình 2024, bài thi thứ nhất

ĐỀ CHÍNH THỨC

VÀ CHỌN ĐỘI DỰ TUYỂN DỰ THI CHỌN HSG
QUỐC GIA NĂM HỌC 2024-2025

Khóa ngày 02 tháng 4 năm 2024

Môn thi: NGỮ VĂN

SỐ BÁO DANH:……………

Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề)

Đề gồm có 02 trang và 02 câu

HƯỚNG DẪN CHẤM

VÀ CHỌN ĐỘI DỰ TUYỂN DỰ THI CHỌN HSG
QUỐC GIA NĂM HỌC 2024-2025

Khóa ngày 02 tháng 4 năm 2024

Môn thi: NGỮ VĂN

Đáp án này gồm có 03 trang

– chiếc lá “giữa nắng mưa” là chấp nhận trải qua sóng gió thử thách của cuộc đời, sống dấn thân, dám trả giá để trưởng thành; chiếc lá “nép vào một góc nhỏ” là sống khép mình, sống một cuộc đời bình lặng, an phận.

– Bằng cách nói hình ảnh, tác giả đặt ra sự lựa chọn cho mỗi người về hai lối sống: sống dấn thân đầy nhiệt thành dẫu đối mặt với sóng gió hoặc sống khép mình, an phận để phẳng lặng, bình yên.

0,5

0,5

HS có thể có những lựa chọn khác nhau miễn là lập luận hợp lý, thuyết phục

[Chủ động đối mặt với sóng gió, khó khăn sẽ có được những bài học ý nghĩa để trưởng thành, hoàn thiện bản thân. Những chông gai, bão tố trên đường đời sẽ giúp mỗi người trở nên mạnh mẽ, vững vàng hơn để thành công và tỏa sáng; sống trải nghiệm, dám va vấp không những có một đời sống giàu ý nghĩa mà còn để cống hiến cho đất nước, cho cộng đồng; mỗi người chỉ sống có một lần vì vậy cần sống sao để mai sau không hối tiếc vì đã sống hoài sống phí;…]

[Sống khép mình, an phận, dẫu có nhàm chán nhưng bình lặng, yên ổn; không trải nghiệm thì ít khi phải trả giá, ít va vấp, sai lầm, tránh được sự liên lụy đối với người thân, gia đình, xã hội; …]

– Khẳng định sự cần thiết và quan trọng của cả hai lối sống ấy

[Như những gợi ý ở phần trên]

– Chỉ ra lý do vì sao phải lựa chọn cả hai lối sống

[Sống là thích ứng với hoàn cảnh, thời cuộc và cả những thời điểm của cuộc đời. Tuổi trẻ thì chọn trải nghiệm, thử thách, xông pha để trưởng thành và tạo cho mình những cơ hội. Khi chín chắn về già thì chọn lối sống bình lặng, an yên để hưởng thụ…]

– Hoàn cảnh, tính cách khiến mỗi người có sự lựa chọn lẽ sống riêng cho mình.

– Lựa chọn lối sống nào cũng cần phù hợp với thời đại đang không ngừng vận động và đổi thay; sống đúng đắn hài hòa giữa hạnh phúc của cá nhân và trách nhiệm đối với cộng đồng; sống một cuộc đời có ý nghĩa; …

– Nhạc là nhạc tính trong thơ, biểu hiện ở cách thức tổ chức ngôn từ giàu nhịp điệu, ở các yếu tố vần, thanh, âm hưởng, …thể hiện cảm xúc, tiếng lòng của nhà thơ. Ý là nội dung tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm.

– Chế Lan Viên đặt ra yêu cầu đối với thơ: Thơ vừa phải có tính nhạc để tạo nên sức hấp dẫn riêng làm đắm say lòng người, tránh được sự khô khan, nhưng đồng thời cũng chứa đựng nội dung ý nghĩa nhất định để thơ có chiều sâu, tránh sự hời hợt nông cạn.

0,5

0,5

– Vì sao thơ phải có ý?

[Thơ bao giờ cũng thể hiện những nhận thức, sự lí giải và thái độ của nhà thơ về hiện thực đời sống. Nhà thơ lớn đồng thời là nhà tư tưởng lớn. Qua tác phẩm, nhà thơ bao giờ cũng muốn “đối thoại với bạn đọc một vấn đề về nhân sinh”, muốn bộc lộ lòng riêng của mình trước cuộc đời chung. “Thơ không phải chỉ đưa ru mà còn thức tỉnh”…]

– Vì sao thơ phải có nhạc?

[Thơ là hình thức tổ chức ngôn từ đặc biệt. Trước hết, đó là ngôn từ giàu nhạc tính. Nhạc tính là đặc trưng, là năng lượng của thơ tạo nên sức hấp dẫn riêng làm đắm say lòng người, tránh được sự khô khan. Thơ “là cuộc đời” nhưng “thơ còn là thơ nữa”…]

– Vì sao thơ phải kết hợp hài hòa giữa nhạc và ý?

[Nếu “Rơi vào cái vực ý, thì thơ sẽ sâu, nhưng rất dễ khô khan. Rơi vào cái vực nhạc, thì thơ dễ làm đắm say người, nhưng cũng dễ nông cạn”. Một tác phẩm nghệ thuật phải hài hòa giữa hình thức và nội dung…]

0,75

0,75

0,5

– Về ý: Bằng hình ảnh những chiếc lá  ẩn dụ cho thân phận con người; chiếc lá vàng chạm đất hay xanh tươi mãi trên đầu ngọn gió, chiếc lá giữa nắng mưa hay nép vào một góc nhỏ,.. là cách mỗi người lựa chọn lẽ sống cho mình, tác giả đặt ra câu hỏi “chúng ta sẽ lựa chọn ra sao?” để mỗi người tự vấn về việc chọn lựa một lối sống phù hợp giàu ý nghĩa. Bài thơ đã để lại những thông điệp đời sống sâu sắc trong việc lựa chọn cách sống của mỗi người.

– Về nhạc: Chất nhạc của bài thơ được tạo nên từ nhịp điệu cảm xúc và tâm trạng của tác giả (khi suy tư nghiền ngẫm, khi thảng thốt, băn khoăn…); từ những yếu tố hình thức (Thể thơ tự do với sự đan xen giữa những câu thơ ngắn/dài, co duỗi nhịp nhàng; hình thức vắt dòng; nhịp thơ thay đổi phù hợp với cảm xúc; nghệ thuật dùng từ láy, điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc;…).

– Bài thơ thiên về ý, chất văn xuôi, tính triết lý khá đậm. Tính nhạc đã góp phần tạo nên sự rung cảm lớn, giúp cho những triết lý giàu chất nhân văn của bài thơ đi thẳng vào lòng người.

0,75

0,75

0,5

– Đặt ra yêu cầu đối với nhà thơ trong sáng tác cần chú ý đến cả 2 yếu tố: nhạc và ý. Thơ vừa ru người bằng nhạc, vừa thức người bằng ý. Muốn vậy, nhà thơ không chỉ cần có một tâm hồn giàu cảm xúc mà còn phải có thái độ lao động nghệ thuật nghiêm túc, cần mẫn trên “cánh đồng chữ” …

– Người đọc thơ vừa đọc được ý tình mà nhà thơ gửi gắm, tiếp nhận được  những bài học cuộc sống sâu sắc vừa thấy được những đặc trưng riêng biệt của thơ. Từ đó, biết đồng cảm với cảm xúc, nỗi lòng của thi nhân đồng thời trân trọng quá trình lao động nghệ thuật họ.

0,5

0,5