Thuyết minh (khoảng 600 chữ) về lối sống nhanh, sống chậm thời đại 4.0 của giới trẻ

PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

MIỀN CỎ THƠM

(1) Có lần vào cuối đông, tôi ngồi trong trại viết của Hội Nhà văn ở Quảng Bá và nhìn ra con đê sông Hồng xanh ngun ngút những cỏ kéo dài xuống những cánh đồng vùng “Yên Phụ” mịt mùng trong màu mưa bụi xám, tôi chợt nhớ đến một câu thơ của Nguyễn Trãi nói về nỗi tâm đắc với cỏ ở Hà Nội: “Hoa thường hay héo cỏ thường tươi”. Tôi nghiệm ra rằng cái thế thích chí nhất của cỏ chính là những triền đê. Ở đó, cỏ nghiễm nhiên thay thế vai trò của mọi loài hoa trên trái đất. Có lẽ ngày xưa trong một chức quan rỗi việc, Nguyễn Trãi đã có nhiều lần buông lỏng cương ngựa đi dọc triền đê này để ngắm vẻ đẹp của cỏ. Nhưng đã có mấy ai được ngắm thỏa thích màu xanh tươi của cỏ dọc thân đê giống như tôi trong buổi sáng mùa xuân ngày ấy. Vả Hà Nội vẫn là mái phố dài trải ra dưới những cây cao (như cây sấu) với những khách bộ hành đi trên vỉa hè. Nghĩa là còn lại Huế là một cố đô mang linh hồn của cỏ.

(2) Mùa xuân có thể định nghĩa là mùa mà toàn bộ cây nở thành hoa. Những ngọn đồi phía tây nam Huế bừng lên trong hương hoa cỏ, khiến người ta không thể ngồi yên cúi mặt lên trang sách. Hương cỏ tràn vào thành phố, như gần như xa, khiến tôi nghĩ rằng ở đâu đấy trên những sườn đồi, cánh cửa của vườn Địa Đàng đang mở ra, hoặc những nàng tiên đang múa hát dưới những gốc đào nở hoa, với mùi hương bát ngát như thể mùi tóc bay trong những chiều gió. Cỏ mọc ven những con đường trong thành phố, trên đó lưa thưa những chòm cây dại, như cây hoa ngũ sắc cười sặc sỡ dọc đường thơ ấu của tôi. […] Ôi! tôi muốn làm Liệt Tử cưỡi gió mà đi khắp nơi trên thành phố kinh xưa của tôi, thành phố nằm phơi mình giữa non xanh nước biếc, tỏa rộng linh hồn vô ưu thênh thênh trong hương cỏ.

(3) Mùa xuân về, mặt đất công viên sáng bừng lên bởi ngàn vạn bông cỏ tím, mỗi bông cỏ lại ngậm trong lòng một hạt sương mai khiến vào buổi sáng sớm, cỏ ở ven sông Hương lấp lánh như những hạt ngọc. Những cô sinh nữ từng rủ nhau ra đấy ngồi chơi trên vạt cỏ; lâu ngày tâm hồn họ nhiễm phải căn bệnh trầm uất, sinh ra bởi những bụi phấn tím của bông cỏ mùa xuân. Một chút u hoài đã kết tinh trong đôi mắt khiến từ đó họ trở nên dè chừng với những cuộc vui trong đời, và dưới mắt họ, những trò quyến rũ đối với thế nhân tự nhiên nhuốm chút màu ảm đạm của cái mà bà Huyện Thanh Quan khi xưa gọi là “hý trường”.⁽¹⁾

(4) Mùa xuân, tự nhiên tôi muốn gác hết mọi việc bận rộn để lên rong chơi trên những đồi cỏ gần vùng mộ Vua. Ở đó tôi có thể nằm ngửa mặt trên cỏ, ngước mắt nhìn chùm hoa lê nở trắng muốt trên cao. Tôi đã tìm đến định sống ở nhiều đô thị bắc nam; ở đó tôi có thể tìm thấy mọi cái cần cho cuộc sống của tôi, chỉ thiếu một cái mà tôi không chịu nổi, là thiên nhiên.

(5) Mùa hạ, trong những khu vườn Huế, khí đất xông lên hùng mạnh, cỏ mọc xanh lạ thường. Trái cây sắp chín nằm chờ trên cành, và khắp đây đó trong vùng Kim Long, khói đốt cỏ tỏa ra mịt mùng xanh mờ một vùng ven sông. Trên một chiếc bình phong cổ khuất trong cây lá của một khu sân vắng vẻ còn dấu chạm lỗ chỗ của một câu đối nói đến những bầy chim nhạn thường về đậu kêu om sòm trên bãi sông Hương trước mặt nhà. Tôi lớn lên không hề thấy bóng chim nhạn ven sông này. Chắc cũng giống như lũ côn trùng kia, chúng đã di trú về một vùng đất nào yên tĩnh hơn. Nhưng liệu có nơi nào gọi là “yên tĩnh hơn” trên hành tinh này. Hình như càng ngày nó càng trở nên ồn ào hơn xưa; và đó cũng là lỗi của chúng ta đã tước đoạt “quyền yên tĩnh” của thế hệ trẻ ngày mai. Mùa thu trời trở gió heo may lành lạnh làm người ta tự nhiên thấy nhớ nhung một quê hương nào không biết. Vào mùa này, các văn nhân thường mở hội leo núi, mang theo túi thơ bầu rượu lên các đỉnh núi cao mừng tiết “Trùng Cửu”. Núi đó có thể là núi Ngự Bình, núi Kim Phụng hoặc những rừng thông vùng đồi Thiên An, và văn nhân có thể là Bà Huyện Thanh Quan, Tuy Lý Vương, Hàn Mặc Tử. Những văn nhân ngồi uống rượu trên đầu núi, nghe tiếng chuông chùa thánh thót trên thành phố dầm mình trong sương khói; đi thăm núi trở về, băng qua sườn đồi, vó ngựa còn thơm nồng hương cỏ, gọi lũ bướm bay theo. Thơ Tuy Lý Vương nói: “Minh triêu sất mã sơn đầu quá – Ngọa thính tùng thanh ức ngã sầu” ⁽²⁾

 […]

Huế 4.8.2003

                      (Trích: Miền cỏ thơm, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Tạp chí sông Hương số 179-180/01 & 02-04, 07/07/2009)

Chú thích:

⁽¹⁾: Nơi biểu diễn các loại hát nghệ thuật sân khấu, rạp hát.

⁽²⁾: Sáng mai ruỗi ngựa lên đầu núi – nghe thông reo chợt nhớ ta buồn

Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5 (trình bày ngắn gọn):.

Câu 1. Xác định đề tài của đoạn trích trên.

Câu 2. Chỉ ra các yếu tố tự sự có trong đoạn (1).

Câu 3. Việc tác giả huy động kiến thức văn hóa tổng hợp khi viết bài kí Miền cỏ thơm có tác dụng gì?

Câu 4. Cảm xúc của nhân vật tôi thể hiện như thế nào trong đoạn trích?

Câu 5. Từ tâm sự: Tôi đã tìm đến định sống ở nhiều đô thị bắc nam; ở đó tôi có thể tìm thấy mọi cái cần cho cuộc sống của tôi, chỉ thiếu một cái mà tôi không chịu nổi, là thiên nhiên, anh/chị có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên?

PHẦN VIẾT (6,0 điểm)

Câu 1. (6,0 điểm)

“Hãy sống nhanh cùng thời đại, hãy sống chậm cho tâm hồn. ”

Từ ý kiến trên, anh/chị hãy viết một bài văn thuyết minh (khoảng 600 chữ) về lối sống nhanh, sống chậm thời đại 4.0 của giới trẻ.

(Trích: 365 Ngày Hạnh Phúc – Mỗi ngày một câu nói truyền cảm hứng, NXB Thanh Niên, 2021)

ĐÁP ÁN & HƯỚNG DẪN CHẤM

 Phần II. VIẾT

Xác định dạng đề: Thuyết minh về một sự vật, hiện tượng đời sống xã hội

Mở bài: Nêu vấn đề cần thuyết minh: Lối sống nhanh, sống chậm thời đại 4.0 của giới trẻ.

Thân bài:

Hướng dẫn khai triển:

Luận điểm 1. Thuyết minh về thực chất của lối sống nhanh, chậm trong thời đại 4.0

– Lối sống nhanh là lối sống khẩn trương, nhạy bén cùng với những biến chuyển, đổi thay của thời cuộc.

– Lối sống chậm là lối sống không bị cuốn vào guồng quay công việc cùng công nghệ thông tin, là lối sống bình yên biết tận hưởng mọi niềm vui của cuộc sống từ những điều nhỏ nhất để từ đó biết cách di dưỡng tâm hồn mình.

Luận điểm 2. Thuyết minh về nguyên nhân của lối sống nhanh, sống chậm

– Nguyên nhân của lối sống nhanh:

+ Thời đại 4.0 cuộc sống biến chuyển, đổi thay từng giây, từng phút. Đó là thời đại của tốc độ, của thế giới phẳng. Để thích ứng với thời cuộc, con người cần đẩy nhanh tốc độ sống, tâm thế sống của mình.

+ Thời 4.0 là thời đại mà toàn bộ các ngành, lĩnh vực đều chịu ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 – cách mạng công nghiệp tập trung vào phát triển công nghệ kỹ thuật số với sự trợ giúp của kết nối thông qua Internet vạn vật, truy cập dữ liệu thời gian thực và giới thiệu các hệ thống vật lý không gian mạng.

– Nguyên nhân của lối sống chậm:

+ Giới trẻ nhận thức được giá trị cốt lõi của cuộc sống.

+ Hoàn cảnh khách quan của cuộc sống khiến con người không thể sống nhan.

3. Luận điểm 3. Thuyết minh về các mặt tích cực, hạn chế của lối sống nhanh, lối sống chậm

– Mặt tích cực, hạn chế của lối sống nhanh:

+ “Sống nhanh cùng thời đại” là để theo kịp, lĩnh hội, tiếp thu những xu hướng, thành tựu mới nhằm hoàn thiện bản thân, tăng cường hiệu quả lao động, góp phần vào sự phát triển chung của xã hội để không bị tụt hậu. Họ cần tiếp thu nhanh, phản ứng nhanh, hành động nhanh để nắm bắt, tận dụng mọi cơ hội; trở thành một người sống năng động, nhạy bén, linh hoạt. Với giới trẻ của thời đại 4.0 “Sống là không chờ đợi”, là cuộc chạy đua tốc độ, không ai muốn mình trở thành người tụt hậu, kẻ đến sau. Họ cần sống nhanh để theo cùng thời đại.

+ Con người không phải là cỗ máy vô tri, cũng không chỉ sống bằng lí trí dễ rơi vào vô cảm. Sống nhanh khiến con người bỏ qua nhiều điều có ý nghĩa của cuộc sống vì nó nhỏ nhặt, khuất lấp, cần tinh tế cảm nhận.

– Mặt tích cực, hạn chế của lối sống chậm:

+ Sống chậm là sự tận hưởng cuộc sống qua các cung bậc xúc cảm của tâm hồn và trái tim, sống chậm giúp con người tự cân bằng. Sống chậm chính là để di dưỡng tâm hồn mình: để biết lắng nghe, biết cảm nhận, biết thấu hiểu, biết sẻ chia…

+ Sống chậm sẽ khiến con người đánh mất đi sự năng động, tích cực, chủ động. Cũng như, dễ dàng khiến con người bị tụt hậu, lạc hậu so với thời đại.

4. Luận điểm 4. Thuyết minh về giải pháp khắc phục hạn chế và phát huy mặt tích cực của sống nhanh, sống chậm.

– Cần nhận biết, đánh giá đúng mức về cách thức sống nhanh và sống chậm của bản thân và người khác trong đời sống xã hội. Phân biệt giữa sống nhanh và sống vội, sống gấp chỉ để hưởng thụ. Phân biệt sống chậm để di dưỡng tâm hồn với sống chậm chỉ là vỏ bọc để chây lười, thụ động, ù lì. Sống nhanh không phải chỉ là lối sống hiện đại, trẻ trung của giới trẻ; sống chậm không có nghĩa là lối sống già nua, lạc hậu của người già. Bất cứ ở lứa tuổi nào, trình độ nào giữa thời đại ngày nay con người cũng cần học sống nhanh và sống chậm.

– Cần cảnh báo một bộ phận giới trẻ ngày nay chỉ quay cuồng sống nhanh không biết sống chậm, thiếu sự nuôi dưỡng, vun đắp cho tâm hồn nên tự đẩy bản thân đối mặt với những áp lực cuộc sống, rơi vào lối sống vô cảm, tự kỉ dẫn đến những hậu quả đáng tiếc cho bản thân, gia đình và xã hội…

– Biết kết hợp 2 cách thức sống: sống nhanh và sống chậm, con người mới “Sống” theo đúng nghĩa, cảm nhận trọn vẹn, đầy đủ nhất ý nghĩa và giá trị cuộc sống. Nghệ thuật sống là phải biết sống chậm giữa đời nhanh.

Lưu ý: Ngoài ra, tùy vào đặc điểm của sự việc, hiện tượng được thuyết minh mà triển khai theo trình tự: theo các thành tố của đối tượng, theo phạm vi không gian mà đối tượng đó ảnh hưởng,…

Kết bài: Rút ra ý nghĩa của việc thuyết minh về lối sống nhanh, sống chậm.

BÀI VIẾT THAM KHẢO

“Sống là cả một nghệ thuật”, chính vì vậy mà mỗi người đều có cách sống riêng của mình. Khi xã hội ngày càng phát triển thì hình như cách sống con người khác đi. Họ sống vội, ăn vội, yêu thương vội hoặc sống khép mình, thụ động, ù lì. Bởi vậy, chúng ta cần phải biết chọn cho mình lối sống phù hợp. Theo bạn, bạn sẽ chọn sống nhanh hay sống chậm?

Trước tiên, ta phải hiểu “sống nhanh” và “sống chậm” là gì? “Sống nhanh” là lối sống khẩn trương, nhạy bén cùng với những biến chuyển, đổi thay của thời cuộc, năng động, chủ động trước những biến đổi của đời sống xã hội, có ý thức khám phá và tiếp thu cái mới. Còn “sống chậm là lối sống không bị cuốn vào guồng quay công việc cùng công nghệ thông tin, là lối sống bình yên biết tận hưởng mọi niềm vui của cuộc sống từ những điều nhỏ nhất để từ đó biết cách di dưỡng tâm hồn mình. Chúng ta chạy đua với những công nghệ hiện đại để nắm bắt và phát triển, nhưng đôi lúc ta phải dừng chân tự mình cảm nhận vẻ đẹp của cuộc sống. Như thế ta mới có thời gian để thanh lọc tâm hồn, tự cân bằng cuộc sống để có được cuộc sống hoàn thiện, hạnh phúc và tốt đẹp nhất. Sống nhanh cùng thời đại, sống chậm cùng tâm hồn là một ý kiến hoàn toàn chính xác và có giá trị về mặt tích cực. Nhưng phần ít người lại có suy nghĩ rất sai lệch về việc tiếp nhận cái mới. Họ ngại phải thay đổi và không có ý chí cầu tiến trong cuộc sống. Trong tình hình cuộc sống hiện đại ngày nay, chúng ta dễ dàng tiếp cận với những công nghệ cao, phương tiện hiện đại. Ví dụ thể hiện rõ nhất ở những bác xe ôm truyền thống, họ không chịu tiếp nhận những cái mới, vùng mình lên để đòi lại sự công  bằng nhưng họ quên rằng cuộc sống Của con người phải ngày càng phát triển chứ không thể dậm chân tại chỗ hay thoái hóa. Không những thế, nhiều người chỉ biết đuổi theo cái lợi trước mắt mà quên giá trị bền vững.

Vậy nguyên nhân nào dẫn đến hai lối sống nhanh và chậm của giới trẻ. Trước hết, chúng ta đang sống trong thời đại khoa học kỹ thuật 4.0 với biết bao biến đổi từng giờ, từng phút, từng giây. Đó là thời đại của tốc độ, của thế giới phẳng. Để thích ứng với thời cuộc, con người cần đẩy nhanh tốc độ sống, tâm thế sống của mình. Chẳng những vậy đây còn là thời đại mà toàn bộ các ngành, lĩnh vực đều chịu ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 – cách mạng công nghiệp tập trung vào phát triển công nghệ kỹ thuật số với sự trợ giúp của kết nối thông qua Internet vạn vật, truy cập dữ liệu thời gian thực và giới thiệu các hệ thống vật lý không gian mạng. Vì vậy, chúng ta phải sống để có thể bắt kịp nhịp sống của thời đại, nhịp sống của thời gian, những xu hướng, ngành nghề mới, góp phần phát triển tiến bộ toàn cầu. Nhưng trái lại với đó, không phải giới trẻ cứ mãi sống nhanh, sống vội mà cần nhận ra cái giá trị cốt lõi của cuộc sống.

“Sống nhanh cùng thời đại” là để theo kịp, lĩnh hội, tiếp thu những xu hướng, thành tựu mới nhằm hoàn thiện bản thân, tăng cường hiệu quả lao động, góp phần vào sự phát triển chung của xã hội để không bị tụt hậu. Họ cần tiếp thu nhanh, phản ứng nhanh, hành động nhanh để nắm bắt, tận dụng mọi cơ hội; trở thành một người sống năng động, nhạy bén, linh hoạt. Với giới trẻ của thời đại 4.0 “Sống là không chờ đợi”, là cuộc chạy đua tốc độ, không ai muốn mình trở thành người tụt hậu, kẻ đến sau. Họ cần sống nhanh để theo cùng thời đại. Con người không phải là cỗ máy vô tri, cũng không chỉ sống bằng lí trí dễ rơi vào vô cảm. Sống nhanh khiến con người bỏ qua nhiều điều có ý nghĩa của cuộc sống vì nó nhỏ nhặt, khuất lấp, cần tinh tế cảm nhận. Còn sống chậm có lẽ là sự tận hưởng cuộc sống qua các cung bậc xúc cảm của tâm hồn và trái tim, sống chậm giúp con người tự cân bằng. Sống chậm chính là để di dưỡng tâm hồn mình: để biết lắng nghe, biết cảm nhận, biết thấu hiểu, biết sẻ chia. Tuy nhiên, nếu chúng ta không có nhận thức rõ về cách sống này, sẽ khiến con người đánh mất đi sự năng động, tích cực, chủ động. Cũng như, dễ dàng khiến con người bị tụt hậu, lạc hậu so với thời đại.

Chúng ta cần nhận biết, đánh giá đúng mức về cách thức sống nhanh và sống chậm của bản thân và người khác trong đời sống xã hội. Phân biệt giữa sống nhanh và sống vội, sống gấp chỉ để hưởng thụ.

Phân biệt sống chậm để di dưỡng tâm hồn với sống chậm chỉ là vỏ bọc để chây lười, thụ động, ù lì. Sống nhanh không phải chỉ là lối sống hiện đại, trẻ trung của giới trẻ; sống chậm không có nghĩa là lối sống già nua, lạc hậu của người già. Bất cứ ở lứa tuổi nào, trình độ nào giữa thời đại ngày nay con người cũng cần học sống nhanh và sống chậm. Biết kết hợp 2 cách thức sống: sống nhanh và sống chậm, con người mới “Sống” theo đúng nghĩa, cảm nhận trọn vẹn, đầy đủ nhất ý nghĩa và giá trị cuộc sống. Nghệ thuật sống là phải biết sống chậm giữa đời nhanh.

Sống nhanh và sống chậm không chỉ là vấn đề riêng của giới trẻ, mà cả mọi người ở mọi độ tuổi cần nắm vững. Đó là những kỹ năng quan trọng để bước chân vào cuộc đời. Hãy cố gắng học hỏi, thấu hiểu thời đại và cách sống nhanh, nhưng đừng quên dành thời gian để tận hưởng cuộc sống, để quan tâm và yêu thương. Cuộc sống trở nên đáng sống hơn khi ta biết sống đúng nghĩa và tận hưởng mọi khoảnh khắc. Đừng để thời gian trôi qua mà không học được điều gì từ nó.