Đề hsg môn văn lớp 11 Bàn tay em Xuân Quỳnh

TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 3

Em trao tặng cho anh từ ngày ấy

Những năm tháng cùng nhau anh chỉ thấy

Quá khứ dài là mái tóc em đen.

Vui, buồn trong tiếng nói, nụ cười em

Qua gương mặt anh hiểu điều lo lắng

Qua ánh mắt anh hiểu điều mong ngóng

Anh nghĩ gì khi nhìn xuống bàn tay?

Bàn tay em ngón chẳng thon dài

Vết chai cũ, đường gân xanh vất vả

Em đánh chắt chơi thuyền thuở nhỏ

Hái rau dền, rau dệu nấu canh.

Tập vá may, tết tóc một mình

Rồi úp mặt lên bàn tay khóc mẹ

Đường tít tắp, không gian như bể

Anh chờ em, cho em vịn bàn tay

Biết lặng lẽ vun trồng gìn giữ

Trời mưa lạnh, tay em khép cửa

Em phơi mền, vá áo cho anh.

Tay cắm hoa, tay để treo tranh

Tay thắp sáng ngọn đèn đêm anh đọc

Năm tháng đi qua, mái đầu cực nhọc

Tay em dừng trên vầng trán lo âu.

Em nhẹ nhàng xoa dịu nỗi đau

Và góp nhặt niềm vui từ mọi ngả

Khi anh vắng, bàn tay em biết nhớ

Lấy thời gian đan thành áo mong chờ.

Lấy thời gian em viết những dòng thơ

Để thấy được chúng mình không cách trở.

Bàn tay em, gia tài bé nhỏ

Em trao anh cùng với cuộc đời em.

Nguồn: Xuân Quỳnh,Tự hát, NXB Tác phẩm mới, 1984)

Có phải đôi bàn tay là tài sản quý giá của mỗi con người?ý nghĩa của đôi bàn tay

Học sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ về ý nghĩa của đôi bàn tay đối với mỗi con người. Sau đây là mọt gợi ý:

-Giải thích:

+ “Đôi bàn tay” là một bộ phận của cơ thể người dùng để cầm nắm, làm việc,….

=>Ý cả câu muốn nói đến giá trị của đôi bàn tay, liệu đó có phải là thứ quý giá nhất đối với mỗi người.

– Bàn luận:

+ Ý nghĩa hình ảnh đôi bàn tay trong bài thơ: Trong bài thơ đã khẳng định giá trị của đôi bàn tay người phụ nữ và đó là hình ảnh biểu tượng cho “em”. Đó là đôi bàn tay giao lưu tình cảm ôm ấp, vỗ về, âu yếm người thân. Hình ảnh đôi bàn tay xuyên suốt bài thơ chuyển tải đến người đọc nhiều thông điệp quý về bản chất và tâm hồn người phụ nữ.

+ Có thể xem đôi bàn tay là tài sản quý giá nhất của mỗi con người

·         Nhờ có đôi bàn tay, chúng ta có thể tự làm mọi việc một cách dễ dàng

·         Một đôi bàn tay khéo léo là biểu tượng cho một con người thông minh, giỏi giang.

·         Đặc biệt phải nhắc đến đôi bàn tay người phụ nữ- biểu tượng cho sự siêng năng, chăm chỉ, cho sự vun vén hạnh phúc gia đình,…

·          Nếu không có đôi bàn tay thì bản thân mỗi người sẽ gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống: không thể tự làm mọi việc.

·         Tự làm mọi việc trên chính đôi tay của mình sẽ tạo ra những giá trị bền vững

+ Bên cạnh đôi bàn tay thì chúng ta phải cần có nhiều thứ khác để thực hiện được những ước mơ và những mục đích của cuộc sống

+ Có những người không may mắn có đủ đôi tay nhưng họ vẫn vượt lên trên nghịch cảnh để sống đẹp, có ích cho xã hội.

+Cần rèn giũa để có được đôi bàn tay khéo léo, tài năng, những gì chúng ta tạo nên từ đôi bàn tay phản ảnh năng lực, trí tuệ của mỗi người.  Một đôi bàn tay khéo léo là biểu tượng cho một con người thông minh, giỏi giang.

Hướng dẫn chấm:   

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữ lí lẽ và dẫn chứng (5,0 điểm).

– Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu (3,0 điểm).

– Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp (1, điểm).

Học sinh có thể trình bày quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm:

– Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân để bàn luận; có sáng tạo trong viết câu, dựng đoạn, làm cho lời văn có giọng điệu, hình ảnh.

– Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

– Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.

Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề.

Từ hình tượng đôi bàn tay trong bài thơ “Bàn tay em” của thi sĩ Xuân Quỳnh, hãy bàn luận về ý nghĩa của hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm văn học.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm.

– Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm.

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

+Trong nghệ thuật nói chung và văn học nói riêng hình tượng là hình thức đặc thù của tư duy nghệ thuật, là sự phản ánh hiện thực trong tính toàn vẹn, sinh động, cảm tính, cụ thể theo qui luật của cái đẹp.

-Hình tượng đôi bàn tay trong bài thơ “ Bàn tay em”

+Hình tượng đôi bàn tay trong bài thơ xuất hiện từ đầu đến cuối bài thơ, đó là tứ thơ gợi lên nhiều ý nghĩa khác nhau:

·         Đôi bàn tay là cửa sổ tâm hồn của người phụ nữ, thi sỹ đã chuyển tải đến người đọc nhiều thông điệp quý giá về tâm hồn người phụ nữ

·         Đôi bàn tay là người vợ đối với người chồng của mình khi anh chỉ hiểu mình qua những biểu hiện bề nổi thường ngày mà không nắm bắt một thế giới nội tâm mênh mông ở bên trong khi tất cả đều hiển hiện ở một thực thể gần gũi – bàn tay. Muốn hiểu được tâm hồn người phụ nữ phải nắm bắt từ thực tế hằng ngày.

·         Đó là hình ảnh biểu tượng những vất vả, lo lắng, tần tảo sớm hôm.

·         Đôi bàn tay trong bài thơ mang dáng dấp một người phụ nữ lặng lẽ, giàu tình cảm và tinh tế. Không biểu đạt tình yêu của mình bằng ngôn ngữ, bằng cảm xúc của ánh mắt, chị âm thầm thể hiện tình yêu bằng những việc làm giản dị qua sự ân cần của đôi bàn tay.

-Bàn luận về hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm văn học:

+Hình tượng nghệ thuật đối với tác phẩm văn học:

·         Hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm văn học có thể là con người, là nhân vật nhưng cũng có thể là những yếu tố khác.

·         Văn học nói bằng hình tượng, hình tượng nghệ thuật là khối pha lê lấp lánh làm nên giá trị tác phẩm văn học.

·         Hình tượng nghệ thuật trong văn học gắn liền với thực tế đời sống và mang tính biểu tượng. Hình tượng nghệ thuật mang tính đa nghĩa. Thông qua hình tượng nghệ thuật để cảm nhận những ý niệm trong tư tưởng của nhà văn và ý nghĩa của tác phẩm.

+ Hình tượng nghệ thuật đối với nhà văn: “Nhà thơ tư duy bằng hình tượng” (Biêlinxki):Hình tượng nghệ thuật là con đẻ của sự sáng tạo của nhà văn, “không trộn lẫn” của từng ngòi bút khác nhau thể hiện tài năng của nhà văn. Hình tượng nhân vật trong tác phẩm bao giờ cũng mang dấu ấn mạnh mẽ của chủ quan nhà văn, bộc lộ tiếng nói riêng, phong cách độc đáo của người nghệ sĩ.

+Hình tượng nghệ thuật được sinh ra từ tâm trí của nhà văn nhưng chỉ thực sự sống trong tâm trí của người đọc(vấn đề đồng sáng tạo từ những hình tượng nghệ thuật được gợi ra từ tác phẩm)

Hướng dẫn chấm:

–  Phân tích đầy đủ, sâu sắc:8,0-8,5  điểm.

– Phân tích chưa đầy đủ hoặc chưa sâu sắc: 6,75 điểm –7,75điểm.

–  Phân tích chung chung, chưa  rõ: 3 điểm – 6,5 điểm.

– Phân tích chung chung, không rõ: 1 điểm – 2,5 điểm.

8,5

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm:

– Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác để làm nổi bật nét đặc sắc của thơ văn Hồ Xuân Hương; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

– Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên:1,0 điểm.

– Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,5 điểm.