Đề và đáp án HSG lớp 10 chương trình mới, Lam Kinh 2024

TRƯỜNG THPT LAM KINH

NĂM HỌC 2023-2024

Môn: Ngữ văn

Thời gian làm bài: 150 phút, không kể thời gian phát đề

(Đề thi có 02 trang, gồm 07 câu )

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời như đáp án: 0,75 điểm

– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời như đáp án: 0,75 điểm

– Trả lời được 3-4 từ ngữ, hình ảnh: 0,5 điểm.

– Trả lời được 1-2  từ ngữ, hình ảnh: 0,25 điểm.

– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm

                     Chúng tôi vịn vào câu hát vượt rừng đêm.

– Gợi lại kí ức về chiến tranh khốc liệt, với bao khó khăn gian khổ, hi sinh (sốt rét, người đầy vết đạn), đồng thời nhấn mạnh sự xúc động mãnh liệt của tác giả khi nhớ về những năm tháng dữ dội đó.

– Ca ngợi tinh thần lạc quan, yêu đời, tâm hồn lãng mạn của những người đồng đội, họ luôn vững vàng trước mọi thử thách khốc liệt của chiến tranh.

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời đầy đủ 2 ý như đáp án: 1,5 điểm

– Trả lời được 1 ý như đáp án: 0,75 điểm

– Trả lời chung chung, không đầy đủ như đáp án: 0,5 điểm

– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm

* Lưu ý: Chấp nhận cách diễn đạt khác nhưng đảm bảo đúng bản chất vấn đề vẫn cho điểm tối đa.

Có lẽ nào đồng đội ơi lại để

Một tháng Tư góa bụa nữa trong đời

Có lẽ nào để cho câu hát

                                “tiến về Sài Gòn…” quay lại với rừng xanh.

– HS có thể chỉ ra 1 trong các bptt sau: điệp từ, nhân hóa.

 Sau đó nêu tác dụng.

Ví dụ: Chọn bptt: Điệp từ: “Có lẽ nào”.

– Tác dụng:

+ Gợi hình, gợi cảm cho câu thơ, làm câu thơ trở nên có vần điệu, nhịp điệu.

+ Lời thơ là sự tự nhủ về tinh thần trách nhiệm, thể hiện ý chí kiên cường, sự quyết tâm chiến đấu bảo vệ đất nước, hướng đến ngày toàn thắng.

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời như đáp án: 1,5 điểm

– Trả lời được 1 ý: 0,75 điểm.

– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm

* Lưu ý: Chấp nhận cách diễn đạt khác nhưng đảm bảo đúng bản chất vấn đề vẫn cho điểm tối đa.

+ Luôn tự hào, biết ơn và tri ân đối với các thế hệ đi trước.

+ Cần thấu hiểu được những hi sinh và cống hiến của thế hệ cha ông để có được hòa bình như ngày nay.

+ Trân trọng và gìn giữ giá trị hòa bình.

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời như đáp án: 1,5 điểm

– Trả lời được 2 ý nhưng còn chung chung hoặc trả lời đầy đủ 2 ý như đáp án: 0,75 điểm

– Trả lời được 1 ý như đáp án: 0,5 điểm

– Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm

* Lưu ý: Chấp nhận cách diễn đạt khác nhưng đảm bảo đúng bản chất vấn đề vẫn cho điểm tối đa.

Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: sự dũng cảm đối mặt với chính mình.

Thí sinh có thể triển khai vấn đề theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý sau:

* Giải thích:

Dũng cảm đối mặt với chính mình là dám nhìn nhận thẳng thắn, trung thực với tất cả những gì thuộc về bản thân, bao gồm cả ưu điểm lẫn nhược điểm.

* Bàn luận:

– Dũng cảm đối diện với bản thân là cơ hội để ta thấu hiểu, đánh giá một cách khách quan về chính mình, nhìn nhận lại mình đã làm được gì và đã sai lầm ở đâu. Từ đó biết cách khắc phục và dần hoàn thiện bản thân.

– Dũng cảm đối diện với chính mình không chỉ để tự sám hối mà còn để bao dung, yêu thương, trân trọng bản thân nhiều hơn, sống chân thành và đúng đắn hơn.

– Đó cũng là cách để mỗi người tự hiểu mình, hiểu người, hiểu đời, từ đó tạo nên tấm lòng nhân hậu, trái tim biết cảm thông, chia sẻ, khiến cuộc sống tốt đẹp hơn.

+ Phê phán những người trẻ sống tự ti, thiếu bản lĩnh, thiếu niềm tin vào chính mình.

(HS lấy được dẫn chứng tiêu biểu để chứng minh)

*Bài học nhận thức và hành động.

– Mỗi người luôn biết vượt lên chính mình, sống mạnh mẽ, tự tin, phá vỡ những giới hạn của bản thân để trở thành phiên bản tốt nhất.

0,5

1,5

0,5

– Lựa chọn được thao tác lập luận, phương thức biểu đạt hợp lý để triển khai vấn đề.

– Trình bày rõ quan điểm và hệ thống ý.

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục, lí lẽ xác đáng, bằng chứng hợp lý.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn

Mở bài nêu được vấn đề; Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài khái quát được vấn đề.

Thí sinh triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm phù hợp; thể hiện những cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo những yêu cầu sau:

* Giải thích ý kiến:

– “Bài thơ là một lượng thông tin lớn nhất”: Tác phẩm thơ chứa đựng, mở ra và mang đến cho người đọc những thông tin đa dạng và phong phú về con người và cuộc đời.

– “Trong một diện tích ngôn từ nhỏ nhất”: Số lượng ngôn từ ít ỏi, hạn chế, kiệm lời.

=> Ý kiến của Ô-giê- rốp khẳng định đặc trưng của thơ và ngôn ngữ thơ là: Tính hàm súc, cô đọng, lời ít ý nhiều, ý tại ngôn ngoại- ý ngoài lời, mạch ngầm văn bản. Ngôn ngữ thơ hàm súc, giàu sức gợi.

* Bàn luận:

– Ngôn ngữ là chất liệu để tạo ra tác phẩm văn chương nói chung.

Ngôn ngữ thơ thường đa nghĩa, giàu hàm ý, được chưng cất từ cảm xúc, được chắt chiu và chọn lọc, mang tính “đặc tuyển”.

– Tính hàm súc được hiểu là khả năng của ngôn ngữ có thể miêu tả mọi hiện tượng của cuộc sống một cách cô đọng, ít lời mà nói được nhiều ý, ý tại ngôn ngoại. Đây chính là cách dùng từ sao cho đắt nhất, có giá trị biểu hiện cao nhất, ngôn ngữ thơ, vì vậy, chứa đựng các thuộc tính khác. Hàm súc cũng có nghĩa là phải chính xác, giàu hình tượng, có tính truyền cảm và thể hiện cá tính của người nghệ sỹ.

– Ngôn ngữ thơ là tinh hoa quí giá nhất của một người làm thơ, đó là nơi họ nhắn nhủ những tâm tình, trao gửi ước mơ, nên ngôn ngữ thơ phải được lựa chọn, trau chốt kĩ càng, tỉ mỉ, tinh luyện: “Trót nợ cùng thơ phải chuốt lời”(Nguyễn Công Trứ), hay “Nhà thơ trả chữ với giá cắt cổ”…

– Thơ ca thường sử dụng từ ngữ rất “tiết kiệm”. Thơ là loại hình có dung lượng hạn chế nhất trong các thể loại văn học, nhưng thơ lại có tham vọng chiếm lĩnh thế giới:“Mỗi bài thơ là một ô cửa/ Mở tới tình yêu” (Lưu Quang Vũ).

* Làm sáng tỏ ý kiến qua bải thơ Tự tình I của Hồ Xuân Hương

– Giới thiệu khái quát tác giả Hồ Xuân Hương, bài thơ Tự tình I.

– Tự tình I là bài thơ chứa đựng lượng thông tin lớn.

+ Bài thơ là nỗi niềm, tình cảm, tâm tư của chính nhà thơ Hồ Xuân Hương: nỗi xót xa, oán hờn về kiếp hồng nhan; nỗi sầu thảm, não nề của lòng người lan tỏa, thấm vào ngoại cảnh; nỗi đau chất chứa khiến nhân vật trữ tình trực tiếp thổ lộ nỗi chán chường, rầu rĩ vì tình duyên muộn màng, lỡ dở; nhưng nữ sĩ vẫn thể hiện bản lĩnh cứng cỏi thách thức cuộc đời.

+ Bài thơ thể hiện tình cảm của Hồ Xuân Hương: khổ đau, phẫn uất, phản kháng. Tác giả đồng cảm với tiếng lòng của người phụ nữ trong xã hội xưa. Từ đó, nữ sĩ khái quát được thân phận bi kịch chung của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

+ Bài thơ thể hiện khát vọng tình yêu, hạnh phúc của người phụ nữ trong xã hội xưa. Tác giả đã cất lên tiếng nói đòi nữ quyền, khẳng định bản lĩnh và phẩm chất của người phụ nữ.

– Tự tình I là bài thơ có một diện tích ngôn từ nhỏ nhất, được thể hiện bằng hình thức nghệ thuật độc đáo, sáng tạo.

+ Thể thơ Nôm Đường luật được sử dụng thành công nhằm thể hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình.

+ Giọng điệu linh hoạt, tự nhiên, gần gũi với cuộc sống.

+ Ngôn từ hàm súc, tinh tế, gợi cảm: bài thơ chất chứa nhiều sắc thái tâm trạng, nỗi niềm của con người.

+ Ngôn ngữ chữ Nôm bình dị, mộc mạc giàu sức gợi hình và lay động cảm xúc.

+ Cách sử dụng từ ngữ độc đáo: “mõ thảm”, “chuông sầu”, “già tom”, “mõm mòm”…’, cách gieo vần “om” tài tình, ấn tượng….

*Đánh giá, nâng cao.

– Ý kiến trên hoàn toàn đúng với đặc trưng của thơ: Thơ ca chân chính muôn đời là điểm tựa tinh thần của con người được thể hiện qua sáng tạo ngôn từ độc đáo.

– Đồng thời ý kiến cũng đưa ra yêu cầu đối với người nghệ sĩ và độc giả:

+ Với người nghệ sĩ, để làm thơ, bên cạnh tâm hồn giàu xúc cảm, cần phải có tài năng, sự điêu luyện trong việc sử dụng ngôn từ. Phải mài giũa ngòi bút thật sắc, phải khiến cho những con chữ viết ra cô đọng đến tuyệt đối, khiến cho ngôn từ ấy không nằm im lìm trên trang giấy mà sống động, chan chứa cảm xúc. Người nghệ sĩ là những “phu chữ”, người luyện đan ngôn từ.

+ Với độc giả không nên là một người đọc thụ động, mà phải biết hòa mình, thâm nhập vào tác phẩm, thẩm thấu các tầng ý nghĩa của ngôn ngữ thơ để thu nhận những thông tin mà bài thơ gửi gắm.

1,0

1,5

5.5

1,0

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.