TRƯỜNG THPT CHUYÊN VĨNH PHÚC
|
KỲ THI CHỌN HSG KHU VỰC ĐB & DHBB
NĂM 2019 |
||
| Môn: NGỮ VĂN 10
Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề)
|
Câu 1 (8,0 điểm)
Thích Ca Mầu Ni là người sáng lập ra Phật giáo, trước khi ông chưa thành Phật, ông đã trải qua rất nhiều khổ nạn và kiếp tu hành, từ đó có được trí tuệ uyên thâm. Có lần, ông đi du hành phương xa. Lúc đó ở Ấn Độ, phương tiện giao thông đi lại duy nhất chính là đôi chân. Không ngờ, Thích Ca Mầu Ni ra khỏi nhà không bao lâu, có một hòn đá nhỏ lọt vào giầy ông. Nhưng vì sốt sắng muốn đến nơi cần đến, ông không để ý đến sự tồn tại của hòn đá nhỏ này, cứ vội vàng bước về phía trước.
Con đường phía trước xa xôi khiến Thích Ca Mầu Ni cảm thấy mệt mỏi rã rời, nhưng ông vẫn không nghỉ ngơi một phút nào, tiếp tục bước đi. Đi rất nhiều ngày, ông ngẩng đầu lên mới phát hiện mình chỉ cần vượt qua ngọn núi kia là có thể đến nơi. Lúc đó, Thích Ca Mầu Ni mới thở phào nhẹ nhõm, trong lòng cảm thấy vui sướng vì mình sắp đến đích. Nhưng lúc lòng ông cảm thấy thoải mái thì ông mới cảm nhận được hòn đá nhỏ trong giầy của mình.
Hòn đá đó mặc dù rất nhỏ, nhưng nó không ngừng đâm vào chân ông đau buốt. Lúc đầu, ông chỉ vội vã đi, không muốn lãng phí thời gian cởi giầy, nên cứ mặc kệ nó. Thấy mình sắp đến đích, còn có thời gian nghỉ ngơi, Thích Ca Mầu Ni liền nghĩ, hay là mình dừng lại một lát, tiện thể vứt hòn đá trong giầy ra, như vậy đoạn đường tiếp theo ông sẽ cảm thấy thoải mái hơn.
Tuy nhiên, khi Thích Ca Mầu Ni chuẩn bị cúi xuống cởi giầy, ông vô tình nhìn thấy phong cảnh ven đường. Ông phát hiện núi rừng nơi này trùng điệp, cây xanh rậm rạp, cộng thêm hoàng hôn cuối chiều khiến cảnh đẹp mê hồn, giống như tiên cảnh chốn trần gian. Thích Ca Mầu Ni ngẩn người, đột nhiên ông hiểu ra một triết lí quan trọng…
(Trích 25 phương pháp để tự tin, NXB Văn hóa – Thông tin, tr. 66 – 67)
Theo anh/chị triết lí quan trọng mà Thích Ca Mầu Ni đột nhiên hiểu ra là gì? Trình bày suy nghĩ của anh/chị về triết lí đó.
Câu 2 (12,0 điểm)
Hilde Domin (1909-2006), nữ nhà văn Đức từng viết: Văn chương không chỉ làm rõ sự thật như nó vốn có; văn chương còn chỉ rõ sự giằng xé giữa những gì vốn có và những gì có thể hoặc nên có.
Bằng những hiểu biết về văn học, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.
Họ và tên thí sinh: ……………………………………. Số báo danh: ……………..
Thí sinh không được sử dụng tài liệu.
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
————————Hết————————
| TRƯỜNG THPT CHUYÊN VĨNH PHÚC
|
HƯỚNG DẪN CHẤM
ĐỀ THI HSG DH &ĐBBB NĂM 2019 |
| Môn: NGỮ VĂN 10
Hướng dẫn chấm gồm: 03 trang
|
- HƯỚNG DẪN CHUNG
– Cán bộ chấm thi chấm theo hướng dẫn, đáp án, thang điểm; cán bộ chấm thi không quy tròn điểm của từng câu và bài thi.
– Hai câu trong đề thi đều là những dạng đề mở và tương đối mở, nên người chấm cần linh hoạt trong đánh giá. Căn cứ vào tình hình và chất lượng thực tế của mỗi bài làm để cho điểm thích hợp.
– Cần khuyến khích những tìm tòi sáng tạo riêng cả trong nội dung và hình thức bài làm.
– Trong mỗi phần, cần xem xét thực tế bài làm để trừ điểm một cách hợp lí đối với các lỗi chính tả, ngữ pháp, diễn đạt, trình bày,…
– Hướng dẫn chấm dưới đây chỉ là những gợi ý có tính chất định hướng; cán bộ chấm thi cần thảo luận kĩ về yêu cầu và biểu điểm để bổ sung cho hoàn chỉnh trước khi chấm.
- HƯỚNG DẪN CỤ THỂ
Câu 1. (8,0 điểm)
Đây là dạng đề mở. Thí sinh có quyền tự do trình bày suy nghĩ của mình theo những hướng khác nhau. Tuy nhiên, bài làm cần đạt được một số yêu cầu cơ bản sau:
- Về hình thức và kĩ năng (1,0 điểm)
– Dạng đề này cho phép thí sinh có thể lựa chọn các cách thể hiện và thao tác tạo lập văn bản khác nhau, nhưng phải phù hợp và thuyết phục. Đồng thời, thí sinh cũng được tự do huy động các nguồn khác nhau như: nguồn tri thức sách vở, tri thức đời sống, những quan sát và suy nghĩ của riêng mình về vai trò, ý nghĩa của kiến thức sách vở và kỹ năng giải quyết, xử lý các mối quan hệ đời sống nhằm đạt tới sự thành công.
– Tuy nhiên, vẫn phải xác định đề này yêu cầu trình bày những hiểu biết về thực tế đời sống xã hội và những quan niệm, trải nghiệm của bản thân chứ không phải luận về văn chương nghệ thuật.
– Về tư duy, học sinh cần thể hiện năng lực của tư duy, thể hiện trình độ hiểu biết cuộc sống và đang xây dựng cho bản thân quan niệm sống phù hợp với thời hiện đại.
– Thí sinh cần xác định được tâm thế của một người học sinh THPT với một quan điểm sống lành mạnh, tích cực.
- Về nội dung (7,0 điểm)
- Phân tích ngắn gọn ý nghĩa của câu chuyện (2,0 điểm)
– Phân tích câu chuyện:
+ Con đường phía trước: con đường tương lai, con đường đời của mỗi người.
+ Nơi đến, đích đến: mục tiêu đặt ra để hướng tới.
+ Hòn đá nhỏ: trở ngại, khó khăn cản trở ta trên con đường đến đích.
+ Cứ vội bước về phía trước, chỉ vội vã đi: không ngừng nghỉ để nhanh chóng đạt được mục tiêu.
+ Dừng lại một lát: giây phút nghỉ ngơi, dành thời gian hướng đến cuộc sống, con người xung quanh ta.
+ Cảnh đẹp mê hồn: Vẻ đẹp của cuộc sống.
– Thí sinh có thể rút ra một số triết lí như:
+ Trên hành trình chinh phục thành công, không nên chỉ chú trọng đích đến cuối cùng mà cần biết trân trọng những phút giây hiện tại, những niềm hạnh phúc nhỏ bé, những điều bình dị đẹp đẽ trong cuộc sống…
+ Những khó khăn, trở ngại trên đường đời đôi khi có thể giúp con người thức nhận được những giá trị, vẻ đẹp bình dị mà vô cùng ý nghĩa trong cuộc sống.
(…)
- Bàn luận về một bài học tâm đắc nhất (4,0 điểm)
Từ nhận thức và những trải nghiệm riêng, bài viết của thí sinh cần bày tỏ suy nghĩa của mình về một triết lí/bài học tâm đắc nhất mà câu chuyện gợi ra. Việc bàn luận phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng và có thái độ nghiêm túc, thiện chí.
- Liên hệ bản thân(1,0 điểm)
Từ nhận thức về bài học cuộc sống từ câu chuyện trên, thí sinh cần liên hệ với những trải nghiệm của chính mình trong cuộc sống để rút ra những bài học cho việc hoàn thiện nhân cách.
Câu 2. (12,0 điểm)
1) Đây là dạng đề mở. Thí sinh có thể triển khai bài làm của mình theo các cách thức khác nhau và lựa chọn những dẫn liệu khác nhau. Tuy nhiên, bài làm cần đạt được một số yêu cầu cơ bản sau:
- a) Về hình thức và kĩ năng (1,0 điểm)
Thí sinh cần xác định đây là kiểu bài nghị luận văn học để làm bài làm đúng kiểu văn bản và văn phong phù hợp. Thí sinh cần phát huy đồng thời hai năng lực: nắm bắt và làm sáng tỏ một vấn đề lí luận văn học: Chức năng và nhiệm vụ của văn học. Kĩ năng trình bày vấn đề một cách khoa học, thuyết phục.
- b) Về nội dung (11,0 điểm)
– Giải thích ý kiến (1,0 điểm)
+ Văn chương làm rõ sự thật như nó vốn có – văn chương phản ánh chân thực bức tranh hiện thực cuộc sống bằng cách của văn học thông qua thế giới hình tượng, chất liệu ngôn từ nghệ thuật.
+ Văn học còn chỉ rõ sự giằng xé giữa những gì vốn có và những gì có thể hoặc nên có là muốn nói đến khả năng dự báo, định hướng của văn học thông qua những miêu tả về cuộc đấu tranh quyết liệt giữa cái ác và thiện, xấu và đẹp, cao thượng và thấp hèn, bóng tối và ánh sáng … nêu lên những mơ ước cao đẹp nhằm hướng bạn đọc đến các giá trị chân, thiện, mỹ.
+ Ý kiến bàn chức năng và sứ mệnh của văn học.
– Binh luận ý kiến (2,0 điểm)
+ Văn chương làm rõ sự thật như nó vốn có bởi văn học bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống. Tuy nhiên, văn học là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Nhà văn không bao giờ phản ánh hiện thực một cách vô hồn, không bao giờ chỉ chụp ảnh đời sống như nó vốn có, mà còn chỉ rõ sự giằng xé giữa những gì vốn có và những gì có thể hoặc nên có. Nghĩa là hiện thực được miêu tả trong tác phẩm bao giờ cũng chứa đựng những tâm tư, tình cảm, ước mơ, khát vọng của nhà văn.
+ Chức năng và sứ mệnh của văn học không chỉ thể hiện nhận thức, lí giải của nhà văn về hiện thực mà còn chứa đựng những giấc mơ về cuộc đời, là phương tiện để tác giả thực hiện sứ mệnh của người dẫn đường đến xứ sở của cái đẹp.
+ Tác phẩm nghệ thuật chân chính thường chứa đựng sự giằng xé giữa những gì vốn có và những gì có thể hoặc nên có, vì vậy nó là một cấu trúc mở thu hút sự kiếm tìm, khám phá, lí giải của người đọc.
- Làm sáng tỏ ý kiến (6,0 điểm)
Thí sinh cần lựa chọn được một số tác phẩm tiêu biểu để phân tích làm sáng tỏ hai vấn đề:
+ Tác phẩm đã làm rõ sự thật như nó vốn có như thế nào?
+ Tác phẩm đã chỉ rõ sự giằng xé giữa những gì vốn có và những gì có thể hoặc nên có ra sao?
- Đánh giá (1,0 điểm)
+ Khẳng định những mơ ước cao đẹp nhằm hướng bạn đọc đến các giá trị chân, thiện, mỹ là nhiệm vụ, sứ mệnh bao trùm và muôn thủa của văn chương.
+ Từ đó đúc kết những thức nhận về sự sáng tạo và tiếp nhận văn chương theo quan điểm của bản thân.
2) Giám khảo cần:
– Đánh giá cao những bài viết trình bày vấn đề một cách có hệ thống, lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo, dẫn chứng đa dạng, có cảm xúc, có cá tính.
– Có thể chấp nhận cả những bài làm có cách nhìn nhận vấn đề theo quan điểm riêng và có hệ thống ý riêng, nhưng với điều kiện phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.
