Đề tham khảo tuyển sinh vào lớp 10 THPT Môn Văn – Đề 19

Chủ đề

Phần I:

Đọc – Hiểu văn bản

– Tìm được đặc điểm giống nhau giữa các hình ảnh trong đoạn thơ.

Số điểm

Tỷ lệ %

Số điểm 0,5

Tỷ lệ 5%

Số điểm 1,5

Tỷ lệ 15%

Số điểm 2

Tỷ lệ20 %

Số điểm: 4

Tỷ lệ 40%

Số điểm

Tỷ lệ %

Số điểm:6

Tỷ lệ 60%           

Số điểm: 6

Tỷ lệ 60%

Tổng số điểm

Tỷ lệ %

Số điểm 0,5

Tỷ lệ 5%

Số điểm 1,5

Tỷ lệ;15 %

Số điểm 2

Tỷ lệ20 %

Số điểm:6

Tỷ lệ 60% 

Số điểm: 10

Tỷ lệ 100%

– Tác giả : Thanh Hải

0,25

– Điệp từ: “ta”, “một”, “dù”.

0,25

– Là những hình ảnh bình dị, khiêm nhường của thiên nhiên, cuộc sống mang lại niềm vui, vẻ đẹp cho đời một cách tự nhiên.

– Là những hình ảnh mang ước nguyện chân thành, tha thiết của nhà thơ: được cống hiến những gì tốt đẹp, dù nhỏ bé, đơn sơ cho cuộc đời chung.

0,5

0,5

2. Yêu cầu về nội dung:

Chấp nhận những suy nghĩ khác nhau miễn là có sức thuyết phục. Dưới đây là một số gợi ý cơ bản

– Dâng cho đời là lẽ sống biết cống hiến một cách tự nguyện, chân thành những gì tốt đẹp nhất cho cuộc đời chung.

– Đó là lẽ sống có ý nghĩa tích cực, mang lại niềm hạnh phúc cho chính mình, cho xã hội, xuất phát từ ý thức trách nhiệm, từ tình yêu với cuộc đời. Nhiều bạn trẻ ngày nay có lối sống đẹp đẽ ấy. (nêu một vài dẫn chứng)

– Xác định nhận thức, hành động đúng cho mọi người. Sống cho đời nhưng không cần ồn ào, phô trương; không nên làm mất đi bản sắc riêng của mình thì mới thực sự có ý nghĩa.

  0,5

   1

   0,5

– Học sinh vận dụng các thao tác nghị luận, khả năng cảm thụ văn học để trình bày cảm nhận của mình về nhân vật Phương Định.

– Bài viết có bố cục 3 phần rõ ràng, chặt chẽ, lý lẽ dẫn chứng cụ thể, diễn đạt lưu loát, dùng từ đặt câu đúng, chữ viết rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, khuyến khích những bài viết sáng tạo.

2. Yêu cầu về nội dung:

a. Mở bài: ( 0,5 điểm )

    – Giới thiệu nét chính về tác giả Lê Minh Khuê, truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” và các nhân vật trong truyện.

– Cả ba cô, cô nào cũng đáng mến, đáng cảm phục. Nhưng Phương Định là cô gái để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng ta.

b. Thân bài: ( 5 điểm )

    – Phương Định, con gái Hà Nội hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Đôi mắt cô được các anh lái xe bảo là có cái nhìn sao mà xa xăm. Nhiều pháo thủ và lái xe hay “hỏi thăm” hoặc “viết những bức thư dài gửi đường dây” cho Định. Cô có vẻ kiêu kì, làm “điệu” khi tiếp xúc với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy, nhưng trong suy nghĩ của cô thì những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ.

– Phương Định là một cô gái rất hồn nhiên, yêu đời, giàu cá tính. Thuở nhỏ đã hay hát. Cô có thể ngời lên thành cửa sổ căn phòng nhỏ bé nhà mình hát say sưa ầm ĩ. Bàn học lúc nào cũng bày bừa bãi lên, để đến nỗi mẹ phải mắng. Sống trong cảnh bom đạn ác liệt, cái chết kề bên, Định lại càng hay hát. Những bài hành khúc, những điệu dân ca quan họ, bài Ca-chiu-sa của Hồng quân Liên Xô, bài dân ca ý…Định còn bịa ra lời những bài hát,  Định hát trong những khoảng khắc im lặng, hát để động viên Nho, chị Thao và động viên mình. Hát khi máy bay rít, bom nổ. Đúng là tiếng hát át tiếng bom của những người con gái trong tổ trinh sát mặt đường, những con người khao khát làm nên những sự tích anh hùng.

– Trong kháng chiến chống Mĩ, theo tiếng gọi của tiền tuyến, hàng vạn cô gái mang chí khí Bà Trưng, Bà Triệu xung phong ra tiền tuyến trong đó có Phương Định. Con đường Trường Sơn huyền thoại được làm nên bằng xương máu, mồ hôi và bao sự tích phi thường của những người con gái Việt Nam anh hùng.

– Những ngôi sao xa xôi tái hiện chân thực diễn biến tâm lí Phương Định trong một lần phá bom nổ chậm. Cô dũng cảm, bình tĩnh tiến đến gần quả bom đàng hoàng mà bước tới. Định dùng lưỡi xẻng đào đất, có lúc lưỡi xẻng chạm vào quả bom, có lúc Định rùng mình vì cảm thấy tại sao mình làm chậm thế! Rồi bom nổ váng óc, đất rơi lộp bộp, mắt cay mãi mới mở được, cát lạo xạo trong miệng. Đó là cuộc sống thường nhật của họ. Phương Định cho biết tôi có nghĩ đến cái chết. Nhưng đó là một cái chết mờ nhạt không cụ thể.. Phương Định cùng Nho, chị Thao đã sáng ngời trong khói bom lửa đạn. Chiến công thầm lặng của họ bất tử với năm tháng và lòng người.

– Phương Định cô gái Hà Nội xinh đẹp, dũng cảm trong lửa đạn, giàu tình yêu thương đồng đội, trong sáng, mộng mơ, thích làm duyên như cô thôn nữ ngày xưa soi mình xuống giếng làng vừa mỉm cười vừa vuốt tóc. Họ có mặt trên những trọng điểm của con đường Trường Sơn chiến lược và trái tim rực đỏ của họ của những người con gái Việt Nam anh hùng là những ngôi sao xa xôi mãi mãi lung linh, toả sáng.

c. Kết luận ( 0,5 điểm )

– Khẳng định tác phẩm: “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê đã làm sống lại trong lòng ta hình ảnh tuyệt đẹp về những chiến công phi thường của tổ trinh sát mặt đường, của Nho, Định, Thao, của hàng vạn cô thanh niên xung phong thời đánh Mĩ. Chiến công thầm lặng của Phương Định và đồng đội là bài ca anh hùng.

–  “Những ngôi sao xa xôi” ta như được sống lại những năm tháng hào hùng của đất nước. Những Phương Định gần xa vẫn toả sáng hồn ta với bao ngưỡng mộ.

0,25

0,25

1 đ

1 đ

1 đ

1 đ

1 đ

0,25

0,25

Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Tổng cộng

Đọc – Hiểu văn bản

 – Nêu được hệ thống luận cứ của tác phẩm có chứa đoạn văn.

Số điểm

Tỉ lệ %

Số điểm 1

Tỷ lệ: 10%

Số điểm 1

Tỷ lệ: 10%

Số điểm 2

Tỷ lệ: 20%

Số điểm 4

Tỷ lệ: 40%

Phần II: Làm văn

Số điểm

Tỉ lệ %

Số điểm:6

Tỷ lệ 60%           

Số điểm: 6

Tỷ lệ 60%

Tổng số điểm

Tỷ lệ %

Số điểm 1

Tỷ lệ: 10%

Số điểm 1

Tỷ lệ: 10%

Số điểm 2

Tỷ lệ: 20%

Số điểm:6

Tỷ lệ 60% 

Số điểm: 10

Tỷ lệ 100%

– Tác giả: Vũ Khoan.

0,25

– Vấn đề quan trọng nhất khi bước vào thế kỉ mới là sự chuẩn bị bản thân con người.

– Bối cảnh chung của thế giới hiện nay đã đặt ra những mục tiêu, nhiệm vụ nặng nề cho đất nước ta.

– Những điểm mạnh, điểm yếu trong tính cách thói quen của con người Việt Nam cần được nhìn nhận rõ khi bước vào thế kỉ mới.

0,5

Từ in đậm trong câu: Nhưng… giữ vai trò liên kết câu.

0,5

* Về nội dung: HS trình bày nhiều cách nhưng cần đảm bảo các nội dung sau:

– Nhận rõ những yếu kém của người Việt Nam khi hoà nhập với cộng đồng, hòa nhập với các nước trong khu vực và trên thế giới.

– Có kế hoạch học tập toàn diện, chu đáo để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới của đất nước.

– Biết khắc phục những yếu kém trong những việc làm hàng ngày cũng như trong học tập.

– Có ý thức bảo vệ bản sắc dân tộc khi hoà nhập với cộng đồng quốc tế.

0,5

0,5

0,5

0,5

– Biết vận dụng kĩ năng để làm bài văn nghị luận văn học về một tác phẩm thơ.

– Nêu được những nhận xét, đánh giá, sự cảm thụ riêng của người viết kết hợp với phân tích, bình giá chi tiết hình ảnh thơ đặc sắc.

– Bố cục chặt chẽ. Hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng, mạch lạc. Sử dụng nhuần nhuyễn các phép lập luận. Bài viết có cảm xúc.

– Diễn đạt rõ ràng, lưu loát, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ …

2. Yêu cầu về kiến thức

a. Mở bài

– Giới thiệu khái quát về nhà thơ Hữu Thỉnh và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.

– Nêu cảm nhận khái quát về bài thơ.

b. Thân bài:

+ Khổ thơ thứ nhất: Những cảm nhận của nhà thơ về những dấu hiệu ban đầu của sự giao mùa từ hạ sang thu

–        Bằng khứu giác, nhà thơ cảm nhận được mùa thu bất chợt hiện diện với hương ổi lan vào không gian, phả vào gió se.

+ Chữ “phả” và “se” vừa gợi cái bất chợt trong cảm nhận, vừa gợi ra được nét đặc trưng của sự vật.

–        Thị giác cảm nhận được “Sương chùng chình qua ngõ”

+ Phép tu từ nhân hóa: hạt sương như có tâm hồn có cảm xúc lưu luyến, bâng khuâng, thong thả qua cử ngõ mùa thu.

-> Hạ dùng dằng chưa nỡ đi mà thu đã đến gần.

– Cảm xúc của nhà thơ: bộc lộ trực tiếp qua từ “bỗng” và “hình như”

+ Bỗng: Sự ngạc nhiên, bất ngờ trước tín hiệu mùa thu.

+ Hình như: Tạo ra sự mơ hồ đến tuyệt vời trong cảm nhận bức tranh chớm thu.

+ Khổ thơ thứ hai: Cảm xúc  của nhà thơ tiếp tục được mở ra trong cái nhìn xa hơn, rộng hơn.

– Nhà thơ đã mở rộng tầm quan sát lên chiều cao (chim), chiều rộng (mây), chiều dài (sông)

– Phân tích các dấu hiệu nghệ thuật:

+ Sông dềnh dàng/chim vội vã: Hình ảnh đối lập tạo sự tương phản, báo hiệu sự thay đổi của thiên nhiên rất rõ ràng.

+ Từ láy “dềnh dàng” miêu tả mặt nước phẳng lặng -> Sự êm dịu của thiên nhiên.

+ Nghệ thuật nhân hóa “Chim bắt đầu vội vã và mây “vắt nửa mình sang thu”

-> Nhà thơ đã cụ thể hóa cái vô hình của ranh giới giao mùa thành cái hữu hình của sự vật, dùng không gian để vẽ thời gian. Cả ba hình ảnh trên đều là tín hiệu mới của thu còn vương lại một chút gì cuối hạ.

+ Khổ thơ thứ ba: Tiết thu đã lấn dần tiết hạ

–        Sự cảm nhận khác biệt về cảnh vật, thời tiết:

+ Nắng, mưa, sấm vơi bớt dần: Hiện tượng bất thường của thời tiết mùa hạ tuy vẫn còn nhưng mức độ giảm dần.

+ Hàng cây đứng tuổi.

=> Cảnh vật thời tiết đã thay đổi. Tất cả còn in dấu mùa hạ nhưng đã giảm dần về mức độ. Thu đã đậm nét hơn. Cảm xúc nhà thơ như say mê, như luyến tiếc.

– Từ thay đổi của mùa thu thiên nhiên liên tưởng đến sự thay đổi của mùa thu đời người.

+ Hình ảnh “sấm” và “hàng cây”: Nghĩa tả thực vào thời điểm cuối hạ đầu thu không còn những cơn mưa xối xả thì sấm cũng bớt bất ngờ và dữ dội. Thiên nhiên bớt đi nghiệt ngã nên dịu dàng hơn đáng yêu hơn. Hàm ý, con người đã từng trải có thể bình tâm vững vàng hơn trước những bất thường của ngoại cảnh của cuộc đời.

=> Nhận xét khái quát: Thể thơ 5 chữ. Nhịp thơ chậm, âm điệu nhẹ nhàng, lời thơ tinh tế. Hình ảnh bình dị gợi cảm mang nét đặc trưng của sự giao mùa với các phép tu từ ẩn dụ, nhân hóa gửi gắm nhiều cảm xúc, suy tư của tác giả.

c. Kết bài:

–    Khái quát lại nội dung đã phân tích: Thông qua sự cảm nhận tinh tế trước bước chuyển giao mùa, bài thơ đã bộc lộ tình yêu thiên nhiên, một tâm hồn nhạy cảm sâu sắc của nhà thơ Hữu Thỉnh.

0,5

1,5

    1,5

1,5

0,5

0,5