Đề thi học sinh giỏi môn văn : chi tiết nghệ thuật trong truyện ngắn

SỞ GD-ĐT BẾN TRE         ĐỀ THI THỬ HỌC SINH GIỎI VÒNG QUỐC GIA

TRƯỜNG THPT CHUYÊN  BẾN TRE                           Năm học: 2017- 2018

Môn thi: Ngữ Văn

                                                                            Thời gian: 180 phút

Câu 1. (8,0 điểm)

Người Do Thái từng nói đại ý rằng: “ Dù bạn có là ốc sên đi chăng nữa, nếu có thể bò lên được đỉnh núi thì phong cảnh bạn nhìn thấy cũng giống như thứ mà một con chim ưng nhìn thấy”.

Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến trên.

                                                       GỢI Ý LÀM BÀI

Câu 1 (8,0 điểm)

* Kĩ năng: học sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội; bài viết có bố cục rõ ràng, kết cấu chặt chẽ; diễn đạt mạch lạc, có cảm xúc, sáng tạo, hạn chế tối đa các lỗi về chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

* Kiến thức học sinh có thể bày tỏ quan điểm của mình theo những cách khác nhau nhưng cần rõ ràng , hợp lý, chặt chẽ và thuyết phục. Về cơ bản, cần đạt được một số ý chính sau:

1. Giải thích (2,0 điểm)

– Học sinh giải thích được các hình ảnh:

+ Ốc sên: loài vật sống ở mặt đất, chỉ có thể di chuyển một cách chậm chạp, yếu đuối

+ Chim ưng: loài vật sống ở trên núi cao,có thể bay khắp nơi, nhanh nhẹn, mạnh mẽ

→ Xuất phát điểm khác nhau

+ “nếu có thể bò lên được đỉnh núi”: biết cố gắng nỗ lực không ngừng, vượt qua mọi trở ngại khách quan và hạn chế của bản thân để chinh phục những đích đến tưởng chừng ngoài khả năng.

+ “phong cảnh nhìn thấy cũng giống như thứ mà một con chim ưng nhìn thấy”: kết quả con ốc sên nhận được khi thành công là  xứng đáng và khi ấy giá trị của nó ngang bằng giá trị của một con chim ưng.

– Rút ra ý nghĩa: Câu nói có ý nghĩa sâu sắc, gửi gắm đến thông điệp: Xuất phát điểm chậm không có nghĩa là bạn sẽ thiệt thòi hay thua kém. Nếu biết cố gắng và nỗ lực, phát huy hết khả năng, sức mạnh của bản thân cũng như kiên trì bền bỉ thì bạn vẫn đạt được thành công như tất cả mọi người và giá trị của bạn sẽ được tôn vinh, trân trọng.

Đây cũng là lời động viên, khích lệ mọi người hãy tự tin, vượt qua những giới hạn của bản thân để thực hiện điều mình mong muốn.

2. Bàn luận, chứng minh (4,0 điểm)

– Khẳng định tính đúng đắn của câu nói

+ Mỗi người sinh ra trên đời đều có những khởi đầu, những điểm xuất phát khác nhau: Có người nhanh nhẹn tháo vát, có người chậm chạp vụng về;có người khỏe mạnh lành lặn, có người khiếm khuyết yếu đuối; có người giàu có sung túc, có người thiếu thốn nghèo khổ… tuy nhiên, đời người là cả một chặng đường dài, nên xuất phát điểm chỉ là yếu tố ban đầu trong rất nhiều yếu tố dẫn đến thành công.

+ Thái độ kiên trì và bền bỉ chính là chìa khóa để thực hiện ước mơ, chỉ cần con người không bỏ cuộc giữa chừng, không chán nản hoặc buông xuôi thì kết quả nhận được sẽ xứng đáng với những gì họ dụng công.

+ Với những người còn hạn chế về năng lực hoặc hạn chế về điều kiện thực hiện mục tiêu thì sự tự tin và lòng lạc quan là yếu tố quan trọng. Chính sự tự tin sẽ thúc đẩy, tiếp thêm sức mạnh và khích lệ con người.

+ Trong quá trình nỗ lực theo đuổi một mục đích, con người có thể nhận ra sức mạnh tiềm ẩn từ bên trong của mình, có thể thực hiện được việc tưởng như quá sức, đó cũng là cơ hội để họ  thấy được giá trị và sức mạnh của bản thân.

+ Mọi thành công mà con người đạt được bằng chính sự nỗ lực của mình đều cao quý đáng trân trọng như nhau.

– Học sinh lấy những dẫn chứng trong đời sống, trong văn học… để chứng minh.

3. Bài học nhân thức và hành động (2,0 điểm )

– Mỗi người (đặc biệt là tuổi trẻ) hãy dám trải nghiệm cuộc sống để tăng cường cho bản thân chất sống, vốn sống; hãy phát huy hết năng lực của bản thân bằng cách sống hết mình với hiện tại, với những dự định của mình.

– Con người không nên tự ti với xuất phải điểm của mình mà phải luôn lấy đó làm mục tiêu để thay đổi và hướng đến những điều tốt đẹp.

– Trong quá trình thực hiện ước mơ, theo đuổi đam mê, con người cũng cần biết phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu để tự hoàn thiện mình.

LƯU Ý:

1) Những nội dung trên chỉ mang tính gợi ý. Trong quá trình làm bài, HS có thể có hướng triển khai, sắp xếp ý theo cách khác nhưng phải đảm bảo làm nổi bật được trọng tâm vấn đề. Khuyến khích những ý tưởng sáng tạo độc đáo của HS.

2) Chỉ cho điểm tối đa khi bài làm đáp ứng 3 tiêu chí: Đúng – Đủ – Sáng tạo.

CÂU 2 ( 12điểm)

Bàn về truyện ngắn, Từ điển thuật ngữ Văn học ( Nhà xuất bản Văn học, 1992 ) có viết:

“ Yếu tố quan trọng bậc nhất của truyện ngắn là những chi tiết cô đúc, có dung lượng lớn và lối hành văn đầy ẩn ý, tạo cho tác phẩm những chiều sâu chưa nói hết”.

Anh/chị hãy giải thích và chứng minh ý kiến trên

GỢI Ý LÀM BÀI

Câu 2 (12 điểm)

     Phương pháp và kỹ năng làm bài

1. Nắm vững yêu cầu của đề bài. Hiểu được chi tiết nghệ thuật và cách hành văn của tác giả- hai yếu tố quan trọng góp phần làm nên đặc trưng của thể loại truyện ngắn.
2. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, thuyết phục,biết cách vận dụng kết hợp kiến thức về lí luận văn học, về tác giả, tác phẩm, chọn chi tiết hay…để làm rõ yêu cầu của đề bài.
3. Diễn đạt trong sáng; có nhiều phát hiện độc đáo.