Đề thi chọn đội tuyển học sinh giỏi môn văn lớp 11: Thiên hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim con người

Trường THPT Cẩm Thủy 1

Môn: NGỮ VĂN

Thời gian làm bài: 180 phút 

(Không kể thời gian phát đề)

(Đề thi gồm có 01 trang)

Trường THPT Cẩm Thủy 1

Môn: NGỮ VĂN

Thời gian làm bài: 180 phút 

(Không kể thời gian phát đề)

3

4

– Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng, được tự do bày tỏ quan điểm riêng của mình, nhưng phải có thái độ chân thành nghiêm túc, phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội.

-> Hình ảnh gợi cho người đọc nhiều suy ngẫm về cuộc sống

0.25

– Hoa hướng dương tượng trung cho tình yêu chung thủy sắc son. Dù ở nơi đâu, dù phải xa cách tình yêu ấy vẫn hướng về phía nhau như những bông hoa hướng dương luôn hướng về mặt trời.

– Hoa hướng dương còn là bông hoa của hi vọng khi bạn bế tắt bạn tuyệt vọng khi thấy những bông hướng dương tỏa nắng bạn sẽ thấy cuộc sống có hi vọng hơn, có niềm vui và có ánh nắng cho cuộc sống như bông hoa hướng dương lúc nào cũng vươn lên đón ánh mặt trời.

– Hoa hướng dương còn là bông hoa của nghị lực sống kiên cường, sự vươn mình mạnh mẽ không chịu khuất phục trước bóng tối mà luôn hướng về ánh sáng, những điều tốt đẹp.

…

-Cần mạnh mẽ phê phán một số người bảo thủ, sống không có ước mơ, khát vọng, bản lĩnh và niềm tin vào cuộc sống

0.5

– Có nghị lực, niềm tin vào bản thân để hướng tới những điều tốt đẹp trong cuộc sống

0.25

– Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách khác nhau, nhưng phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng.

–  ánh sáng: gợi ra vẻ đẹp lung linh, kì diệu và có khả năng soi rọi, chiếu tỏ; đó là khả năng kì diệu trong việc tác động vào nhận thức, tư tưởng, tình cảm của con người.

–  Thiên hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim con người: người nghệ sĩ thông qua tác phẩm được viết nên từ cái tài cái tâm của mình, đem đến cho bạn đọc những hiểu biết về thế giới xung quanh, giúp người đọc nhận thức sâu sắc về bản chất cuộc sống và con người, nhận ra những bài học quí giá về lẽ sống, những tư tưởng triết lí sâu xa, thắp sáng trong trái tim con người những tư tưởng tình cảm đẹp đẽ, giúp con người sống tốt hơn, nhân văn hơn.

->Ý kiến đã đề cập đến thiên chức cao cả của nhà văn đó là nâng niu, trân trọng và hướng con người tới những điều tốt đẹp, đó cũng chính là chức năng của văn học đối với cuộc đời, con người.

– Ý nghĩa tồn tại của văn chương thực chất là hướng con người tới cái đẹp, cái thiện, là đưa ánh sáng vào trái tim con người. Ánh sáng văn chương chính là vẻ đẹp của cảm xúc, tư tưởng, tình cảm của nhà văn chuyển hóa vào tác phẩm thông qua hình thức nghệ thuật độc đáo. Ánh sáng ấy có khả năng kì diệu, soi sáng nhận thức, thắp sáng niềm tin, giúp con người hiểu hơn về cuộc sống và con người, tự nhận thức chính mình, từ đó khơi dậy, bồi đắp những tình cảm đẹp đẽ, giúp con người sống nhân văn hơn.

– Việc sáng tạo của nhà văn luôn xuất phát từ nhu cầu giãi bày, thể hiện tâm tư, tình cảm vì thế nâng đỡ cho cái tốt không chỉ là thiên chức, trách nhiệm mà còn là mong mỏi, nhu cầu của người cầm bút. Bằng cái tâm, tầm tư tưởng bén nhạy, người nghệ sĩ thấy được bản chất cuộc sống, khái quát thành những quy luật tâm lí, từ đó chuyển tải đến người đọc những thông điệp ý nghĩa về cuộc đời và con người.

– Để đưa ánh sáng vào trái tim con người, người nghệ sĩ còn ý thức phát huy cái tài trong cách sử dụng ngôn từ, sáng tạo hình ảnh, xây dựng hình tượng, kết cấu tác phẩm … Ánh sáng từ tác phẩm văn học chính là sự hòa quyện của cái tâm, cái tài của người nghệ sĩ.

– Giá trị, sức sống lâu bền của tác phẩm chính là ở ánh sáng mà người nghệ sĩ đưa vào trái tim con người. Chính vì vậy, người nghệ sĩ cần phải sống sâu với cuộc đời, có tình cảm chân thành, mãnh liệt, nắm bắt và phản ánh sâu sắc những vấn đề cuả đời sống, có tài năng và bền bỉ, nghiêm túc luyện rèn ngòi bút… Người đọc khi đến với tác phẩm cần có ý thức bồi đắp tâm hồn, biết khám phá, đón nhận thứ ánh sáng đặc biệt từ tác phẩm, lĩnh hội được những ý tình sâu sắc mà nhà văn gửi gắm để hiểu cuộc sống, hiểu con người, hiểu chính mình hơn, từ đó sống đẹp, sống nhân văn hơn.

*Giới thiệu chung:

– Xuất hiện trên văn đàn cùng thời với rất nhiều nhà văn khác, Thạch Lam mang một dấu ấn rất riêng. Không trào lộng như Vũ Trọng Phụng, không hài hước như Nguyễn Công Hoan, không triết lý như Nam Cao. Thạch Lam nhẹ nhàng và tinh tế. Mỗi truyện ngắn của ông như một bài thơ về những cuộc đời, những thân phận nhỏ bé, côi cút và bất hạnh, gợi sự thương cảm, xót xa.

– Truyện ngắn Hai đứa trẻ được in trong tập truyện Nắng trong vườn.Truyện là một bức tranh đời sống của một phố huyện nghèo ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.

 * Ánh sáng Thạch Lam đưa vào trái tim con người qua truyện ngắn:

– Biết yêu cảnh đẹp của quê hương đất nước: Bức họa đồng quê phố huyện nghèo khi chiều xuống, đêm về.

+ Âm thanh: tiếng trống thu không, tiếng muỗi vo ve, tiếng chõng nan kêu cót két…

+ Hình ảnh: Dãy tre làng, mặt trời đỏ rực, …

+ Màu sắc: Màu đỏ rực rỡ của mặt trời, màu hồng của đám mây…

– Biết xót thương trước những mảnh đời cơ cực nghèo khổ:  Hiện thực bức tranh phố huyện nghèo nàn cùng những mảnh đời cơ cực như  mấy đứa trẻ con nhà nghèo,  mẹ con chị Tí, bà cụ Thi điên, bác phở Siêu, gia đình bác xẩm, chị em Liên

– Biết nuôi dưỡng niềm tin, hi vọng về một tương lai, cuộc sống tốt đẹp, một cuộc sống có nghĩa: Cảnh đợi tàu của người dân nơi phố huyện đặc biệt của hai đứa trẻ Liên và An

->Ánh sáng của tư tưởng nhân văn cao đẹp

– Thạch Lam  đã đưa ánh sáng vào trái tim con người bằng hình thức nghệ thuật độc đáo: ngôn từ giàu chất thơ, chất nhạc, khai thác đời sống nội tâm nhân vật, đối lập giữa ánh sáng và bóng tối…

-Liên hệ với tác phẩm Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du

*Giới thiệu chung:

* Ánh sáng Nguyễn Du  đưa vào trái tim con người qua tác phẩm:

–Biết trân trọng ngợi ca tài sắc của người tài hoa bạc mệnh thể hiện tiếng lòng cảm thông chia sẻ với thân phận bi kịch của Tiểu Thanh nói riêng và người phụ nữ nói chung

– Biết nói lên tiếng tiếng nói đau đời,thương mình và căm phẫn trước bất công phi lý trong cuộc đời, chân thành đặt ra những câu hỏi về thân phận con người và thể hiện tiếng lòng khát khao bạn tri âm trong cuộc đời của tác giả.

->Tất cả được viết bằng những dòng cảm xúc chân thành nhất của tác giả có sức lay động lòng người bao thế hệ.Đọc Tiểu Thanh Ký vì thế là biểu hiện thiết tha của một trái tim nhân ái,nhân văn sâu sắc

– Nguyễn Du đã đưa ánh sáng vào trái tim con người bằng hình thức nghệ thuật độc đáo: Hình ảnh thơ độc đáo,đẹp,gợi cảm.Ngôn ngữ thơ trong sáng tinh tế,đa nghĩa.Các biện pháp nghệ thuật: câu hỏi tu từ,ẩn dụ được sử dụng thành công.

 So sánh đối chiếu 2 tác phẩm

*Điểm chung:

-Cả hai tác phẩm đều giàu tư tưởng nhân văn, yêu thương con người và cuộc sống, mong mỏi cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, cùng có phong cách nghệ thuật độc đáo, sử dụng ngôn từ biểu cảm, gần gũi với bạn đọc, thể loại, kết cấu đặc sắc tạo nên những tác phẩm nghệ thuật bất hủ…

*Điểm riêng:

-Truyện ngắn Hai đứa trẻ đã tái hiện cuộc sống lam lũ, cơ cực của người dân nơi phố huyện trước cách mạng Tháng Tám qua đó thể hiện niềm xót thương của Thạch Lam với cảnh sống của người dân nơi đây đồng thời thể hiện sự đồng cảm trân trọng với ước mơ đổi đời của họ và một khao khát đổi thay cuộc sống dù còn mơ hồ mong manh.

– Từ bi kịch cuộc đời của nàng Tiểu Thanh, Nguyễn Du nhận thấy mình là người trót mang cái án phong lưu như nàng.Vì vậy, viết Đọc Tiểu Thanh Ký cho Tiểu Thanh cũng chính là cho bản thân nhà thơ.Ở đó ta thấy hiện lên cuộc đời của một con người Tài hoa bạc mệnh, Khát khao tìm thấy tiếng nói tri âm, đồng cảm của những tâm hồn đồng điệu

1.0

1.0

– Ý kiến của George Sand là một định hướng cho người nghệ sĩ trong hành trình sáng tạo: hướng bạn đọc đến các giá trị Chân – Thiện – Mĩ, góp phần bồi đắp tâm hồn người đọc. Đây cũng là một căn cứ để người đọc tiếp nhận và đánh giá chính xác hơn về giá trị của một tác phẩm văn học. Để nhận ra thứ ánh sáng riêng từ tác phẩm, người đọc cần có ý thức bồi đắp tâm hồn, biến quá trình nhận thức thành quá trình tự nhận thức và hoàn thiện bản thân.

– Qua hai tác phẩm trên, người đọc không chỉ nhận thấy tài năng nghệ thuật mà còn hiểu rõ hơn về những ánh sáng riêng mà hai tác giả đã gửi đến người đọc. Đó không chỉ là vẻ đẹp tâm hồn phong phú mà còn là những tư tưởng cao cả mang tầm vóc thơi đại và dân tộc.

1. Đây là đáp án mở, thang điểm có thể không quy định chi tiết đối với từng ý nhỏ, chỉ nêu mức điểm của phần nội dung lớn nhất thiết phải có.

2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đã nêu mỗi câu, đồng thời phải được triển khai chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.

3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Chấp nhận bài viết không giống đáp án, có những ý ngoài đáp án nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.

4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng.

5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.