Đứa con -Thạch Lam, đề đọc hiểu, phân tích số phận của nhân vật Sen

ĐỀ KIỂM TRA CUỐI KÌ HỌC KÌ II NĂM HỌC 2023-2024

MÔN NGỮ VĂN 10

Thời gian làm bài: 90 phút;

ĐỌC – HIỂU (5,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu:

ĐỨA CON (THẠCH LAM)

(Tóm tắt truyện: Chị Sen là con của gia đình nông dân nghèo. Bố chị mắc nợ gia đình ông bà Cả. Chị Sen phải đi ở không công cho gia đình bà Cả)

Chị Sen cúi mình dưới gánh nước nặng trĩu, lách cửa bước vào những bước khó nhọc và chậm chạp. Cái đòn gánh cong xuống và rên rỉ trên vai, nước trong thùng sánh tóe ra mỗi bước đi. Chị cố hết sức lên khỏi mấy bậc thềm, đặt gánh nước trên đất, lấy vạt áo lau mồ hôi rỏ giọt trên trán.

– Trời chiều rồi mà chị còn gánh nước cơ à?

Chị Sen thong thả một lát rồi mới trả lời: “Con phải gánh nước nữa cho ông tắm chứ đã thôi đâu. Từ sáng đến giờ hơn mười gánh nước rồi”

Tôi ái ngại nhìn chị. Sông ở xa, từ nhà ra đến sông phải đi một quãng đường dài. Bà Cả hà tiện không chịu mua một chinh một gánh nước của người ngoài chợ chở vào bán, bà bắt chị Sen phải gánh suốt ngày. Tôi trông chị mà thương hại; người chị bé nhỏ da sạm nắng. Chân tay đã bị những công việc nặng nhọc làm thành xấu xí và cằn cỗi.

Tôi sắp nói với chị một câu an ủi, thì bỗng có tiếng the thé, – tiếng bà Cả – ở trên nhà đưa xuống:

– Không đi mà gánh nước cho ông tắm đi còn đứng đấy mà chầu chuyện. Gần tối rồi còn gì nữa.

Tôi ngoảnh lại thấy bà Cả đứng ở trên thềm, mặt cau có và giận dữ. Chị Sen sợ hãi, lẳng lặng tra đòn gánh vào quang, đi ra cửa. Tôi nghe thấy chị khẽ thở dài. Chị đi rồi, tôi cũng quay về, sau lưng mang nặng cái nhìn của bà Cả; chắc bà ta không bằng lòng tôi chút nào, nhưng vì tôi là con cháu nên bà không dám nói đấy thôi.

Chúng tôi, và tất cả mọi người trong họ không ai ưa gì bà Cả, mà còn ghét nữa. Không biết trong cái ghét ấy có lẫn chút ganh tị không, vì bà Cả giàu lắm, – nhưng hễ nói đến tên bà mọi người ai cũng bĩu môi khinh bỉ. Hai vợ chồng ông Cả trước kia cũng nghèo hèn. Sau nhờ cho vay lãi, lãi rất nặng mà trở nên giàu có. Nhưng bà kiệt ác lắm. Một tay bà Cả đã tịch ký không biết bao nhiêu ruộng nương của người ở trong vùng. Những người vay nợ, bà bắt phải biếu xén, nên trong nhà bà lúc nào cũng có gà vịt, gạo hay chân giò. Nhưng hai ông bà hà tiện không dám ăn gà vịt, đem bán ở chợ còn chân giò phơi khô để dành. Bữa cơm chỉ có một ít vừng rang thật mặn, một ít thịt kho rim và một đĩa rau. Hai ông bà thường kêu rằng khó ở, luôn luôn không ăn được. Chị Sen biết nhiều về những bữa cơm ấy vì chị phải ăn cơm với muối là thường. Nhiều khi sang chơi, tôi thấy chị ngồi trước mâm cơm chỉ có đĩa không, với bát nước mắm. Chị ăn uể oải và thong thả như người không ăn được, tuy chị đói. Chị bảo rằng, cơm với muối khó ăn lắm, nuốt vào nó nghẹn ở cổ ….

(Lược đoạn cuối: Sau này, bố mẹ chị Sen xin bà Cả cho chị về quê lấy chồng. Hai năm sau, bố mẹ, chị Sen và đứa con trai mười bốn tháng tuổi của chị lại lên chơi nhà bà Cả, bố mẹ chị mang theo buồng chuối và gà lên nhà bả Cả, cốt vì món nợ chưa trả hết. Bà Cả hỏi thăm chị Sen, mở tủ lấy đưa chị hai đồng bạc và bảo chị về may áo cho con. Bà nhất định không nhận đồ mà bố mẹ chị Sen mang đến.)

Chú thích: Thạch Lam (1910-1942), tên thật là Nguyễn Tường Vinh. Ông là một trong những thành viên của nhóm “Tự lực văn đoàn”. Ngòi bút của Thạch Lam có hướng tới cuộc sống của những người dân nghèo khổ. Truyện ngắn “Đứa con” được in trong “Tuyển tập truyện ngắn Thạch Lam” là một trong những tác phẩm đặc sắc nằm trong mạch truyện viết về những con người với thân phận nhỏ bé, phải chịu nhiều nỗi tủi cực trong xã hội cũ.

Câu 1: Xác định ngôi kể của người kể chuyện trong văn bản trên.

Câu 2: Tìm và liệt kê các chi tiết thể hiện sự vất vả của chị Sen trong đoạn văn bản trên.

Câu 3: Đoạn văn sau đây gợi ra những điều gì ở ông bà Cả ?

“Nhưng bà kiệt ác lắm. Một tay bà Cả đã tịch ký không biết bao nhiêu ruộng nương của người ở trong vùng. Những người vay nợ, bà bắt phải biếu xén, nên trong nhà bà lúc nào cũng có gà vịt, gạo hay chân giò. Nhưng hai ông bà hà tiện không dám ăn gà vịt, đem bán ở chợ còn chân giò phơi khô để dành. Bữa cơm chỉ có một ít vừng rang thật mặn, một ít thịt kho rim và một đĩa rau. Hai ông bà thường kêu rằng khó ở, luôn luôn không ăn được.”

Câu 4: Nêu suy nghĩ của em về thái độ của nhân vật “tôi” với chị Sen được thể hiện trong văn bản. Em nhận xét gì về thái độ đó.

Câu 5: Từ văn bản ở phần đọc hiểu, hãy viết đoạn văn 7-10 dòng nêu suy nghĩ của em về giá trị của lòng đồng cảm trong cuộc sống.

PHẦN II: VIẾT (5,0 điểm)

Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ), nêu suy nghĩ của em về số phận của nhân vật Sen trong đoạn văn bản trên, từ đó làm rõ chủ đề và nghệ thuật của văn bản.