TRƯỜNG THPT CHUYÊN – ĐẠI HỌC VINH
Đề thi môn Ngữ văn- Khối 10
Câu 1 (8 điểm)
Sống là chuyển động và hành động
Trình bày suy nghĩ của anh/chị về vấn đề trên.
Câu 2 (12 điểm)
“Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn” (M.L.Kalinine).
Anh/chị hiểu như thế nào về ý kiến trên? Hãy làm sáng tỏ vấn đề đó qua việc phân tích một số tác phẩm văn học dân gian trong chương trình Ngữ văn 10 nâng cao.
————————-Hết———————
Họ và tên người ra đề: Nguyễn Thị Kim Anh
ĐÁP ÁN ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN KHÔI 10
| Câu | Nội dung | Điểm |
| Câu 1 | I. Về kĩ năng: Biết cách làm bài nghị luận xã hội. Lập luận chặt chẽ, bố cục rõ ràng, diễn đạt trong sáng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp. | |
| II. Về kiến thức: Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng luận điểm phải rõ ràng, lý lẽ và dẫn chứng hợp lý. Khuyến khích bài làm sáng tạo. Cần làm rõ được các ý chính sau: | ||
| 1. Giải thích – Sống là gì. – Chuyển động và hành động không chỉ là vấn đề của cơ thể, sự dịch chuyển vị trí của con người trong không gian mà thực chất là nói tới sự chủ động, năng động trong cuộc sống, nói tới sự linh hoạt nhập cuộc và khả năng song hành cùng thời đại của mỗi con người. – Ý kiến trên có thể xem là phương châm sống đúng đắn và cần thiết đối với mỗi con người. Chúng ta cần kết hợp hài hòa hai yếu tố này. |
1,5
|
|
| 2. Bình luận
– Tại sao sống là phải chuyển động và hành động? + Bản chất cuộc sống của con người là luôn phải có sự chuyển động, thay đổi về mọi mặt: Tư duy, nhận thức, hành động, ứng xử… + Xã hội luôn phát triển, vận động liên tục, đặc biệt ở thời hiện đại. Vì vậy, con người cũng phải liên tục chuyển động cho kịp với quỹ đạo cuộc sống. + Cuộc sống phức tạp với nhiều thách thức, cơ hội luôn đặt ra. Do đó, con người phải hành động phù hợp với tinh thần sẵn sàng nhập cuộc, nắm bắt thời cơ thực hiện kế hoạch trước mắt, điều chỉnh kế hoạch lâu dài… – Ý nghĩa của vấn đề: + Theo kịp với sự phát triển của xã hội, tránh tụt hậu. + Thực hiện được mục đích đặt ra, khẳng định được giá trị đích thực của cuộc sống, đạt được thành công… – Mở rộng Tuy nhiên: + Sự chuyển động phải mang tính chất tích cực, khác xa với lối ứng xử “gió chiều nào xoay chiều ấy”, a dua, xu thời. + Chuyển động, hành động phải dựa trên nền tảng tư duy biện chứng; không chỉ gắn với bước đi lớn mà còn có bước đi nhỏ, có khởi động, có tăng tốc và có nước rút. |
4,0
1,0 |
|
| 3. Bài học nhận thức và hành động
– Hiểu ý nghĩa, tác dụng của vấn đề đối với việc tu dưỡng, phấn đấu của con người nói chung và của thanh niên hiện nay nói riêng. – Luôn có sự chuyển động không ngừng về mọi mặt, tích cực trong hành động. – Khắc phục thói quen và thái độ “há miệng chờ sung”; chuẩn bị tốt nhất về mọi mặt từ tinh thần đến kiến thức và các kỹ năng thiết yếu mà thời địa đòi hỏi. |
1,5 |
|
| Tổng điểm | 8,0 | |
| Câu 2 | I. Yêu cầu chung:Hiểu đúng vấn đề, nắm được cách làm bài văn nghị luận văn học. Biết phân tích, dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục. Hành văn trôi chảy, văn viết có cảm xúc, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính tả.
II. Yêu cầu cụ thể: Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau: |
|
| 1. Giải thích ý kiến:
“Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn” – Văn học: Loại hình nghệ thuật ngôn từ, phản ánh hiện thực bằng cách sáng tạo các hình tượng nghệ thuật, qua đó bày tỏ quan điểm, thái độ của người nghệ sĩ với cuộc sống. – Lời nhận định của M. L. Kalinine đề cập đến những chức năng của văn học: + Làm cho con người thêm phong phú, tức là đem lại những nhận thức mới mẻ, sâu sắc về cuộc đời, giúp họ có thêm những trải nghiệm cuộc sống; làm nảy nở trong con người những tình cảm mới, rèn dũa những tình cảm cũ… + “Tạo khả năng để con người lớn lên”: Lớn lên về tri thức, nhân cách, tâm hồn; sống tốt đẹp hơn, biết ứng xử một cách nhân văn… + Hiểu được con người nhiều hơn: thấu hiểu bản chất của con người, qua đó thấu hiểu chính bản thân mình. |
2,0
|
|
| 2. Bình luận:
– Vì sao nói “Văn học làm cho con người thêm phong phú?” + Văn học là tấm gương phản ánh cuộc sống, là cuốn bách khoa toàn thư về cuộc sống. Qua văn học, con người có được những hiểu biết sâu sắc hơn về tự nhiên, về xã hội, về chính bản thân mình. + Mặt khác, văn học là “tiếng nói của tình cảm, là sự giãi bày và gửi gắm tâm tư”. Qua văn học, con người tìm thấy mình trong đó, cảm nhận được những cung bậc tình cảm đa dạng trong thế giới nội tâm con người, được giãi bày, được đồngcảm, được sẻ chia, được gợi ra những tình cảm chưa có, được trui rèn những tình cảm sẵn có. + Hơn thế nữa, mỗi tác phẩm văn học là một cuộc trải nghiệm nhiều hơn, sống nhiều hơn qua những cuộc đời khác nhau, được nhìn cuộc đời dưới nhiều lăng kính, được lắng nghe nhiều luồng tư tưởng, được đối thoại với nhà văn – Chính vì vậy, văn học “tạo khả năng giúp con người lớn lên” + Từ những trải nghiệm đó, văn học giúp con người lớn lên về mặt nhân cách, về mặt tâm hồn. Văn học, qua con đường tình cảm truyền đạt đến con người những bài học đạo đức, nhân sinh, những bài học tác động vào con đường tình cảm, trong quá trình chuyển từ giáo dục thành tự giáo dục. + Thật vậy, tìm đến tác phẩm văn học, người đọc đâu chỉ mong chờ một vài giây phút giải trí bâng quơ. Trang sách đóng lại, tác phẩm nghệ thuật mới mở ra, “Cuộc đời là điểm khởi đầu và là điểm đi tới của văn chương”, mỗi tác phẩm như một nấc thang nâng đỡ bước chân người đọc tách khỏi phần con để đi đến phần người, tiệm cận các giá trị Chân Thiện Mỹ mà họ hằng ngưỡng vọng. – Vì sao văn học giúp con ngườihiểu được con người nhiều hơn + Đối tượng phản ánh của văn học chính là con người trong các mối quan hệ xã hội, soi chiếu dưới lăng kinh thẩm mỹ. Văn học tìm hiểu những vẻ đẹp, những “hạt ngọc ẩn giấu trong tâm hồn con người” (Nguyễn Minh Châu), văn học khám phá những khát vọng muôn thuở của nhân loại, tìm lời giải đáp cho những trăn trở có tính nhân bản: vấn đề sống – chết, vấn đề chiến tranh – hòa bình, vấn đề ý nghĩa của cuộc sống… + Mục đích của quá trình ấy chính là để cho người đọc hiểu thêm về con người – cũng là hiểu thêm về chính mình. Chỉ khi hiểu biết sâu sắc về con người, mỗi cá nhân mới có thể trở thành một lực lượng vật chất tích cực, giúp văn học thực hiện sứ mệnh cải tạo cuộc sống. – Văn học có thiên chức lớn lao như vậy, nên người nghệ sĩ cũng phải có sự kết hợp giữa cái tâm và cái tài |
2,0 |
|
| 3. Chứng minh:
Học sinh có thể chọn một số tác phẩm thuộc các thể loại khác nhau của văn học dân gian (sử thi, truyền thuyết, cổ tích, truyện cười, truyện thơ, ca dao, tục ngữ…) để phân tích làm rõ vấn đề trên các phương diện sau: 1. – Văn học làm cho con người thêm phong phú: + Văn học cung cấp cho con người tri thức về tự nhiên, xã hội, con người. + Văn học tạo cho con người những tình cảm mới mẻ mà họ chưa có, rèn luyện cho họ những tình cảm sẵn có. + Văn học giúp con người có thêm nhiều trả nghiệm sống thông qua việc nhập thân vào nhân vật. 2. – Qua đó, văn học giúp người đọc lớn hơn. + Họ nhận ra được hiện thực cuộc sống để hình thành các phẩm chất tốt đẹp, thanh lọc tâm hồn, hướng tới chân thiện mỹ. 3. – Văn học giúp người đọc hiểu thêm về con người + Vẻ đẹp của con người (trọng tâm là vẻ đẹp tâm hồn) + Bản chất của con người: khát vọng sống, khát vọng hòa bình, công lý, hạnh phúc; khao khát yêu thương, mong muốn sống một cuộc đời có ý nghĩa… + Hiểu về chính bản thân mình. |
6,0 |
|
| 4. Đánh giá:
– Khẳng định lại tính đúng đắn của nhận định. – Khẳng định văn học dân gian là kho tàng quý giá, bộ bách khoa toàn thư cung cấp kiến thức phong phú trên mọi phương diện; bồi dưỡng tâm hồn, đạo đức cho con người. – Bài học sáng tạo và tiếp nhận: + Văn chương phải gắn bó với đời sống và có những tác động tích cực đến con người và xã hội + Để đạt được những điều tác giả nhận định nói, mỗi nhà văn còn cần một hình thức nghệ thuật phù hợp và độc đáo để làmnên hình hài sắc vóc cho tác phẩm văn học, giúp tác phẩm đến gần hơn với bạn đọc. + Đọc văn là quá trình tự nhận thức, tự giáo dục. Qua đó người đọc nâng cao hiểu biết và thanh lọc tâm hồn, bồi đắp đạo đức. |
2,0 |
|
| Tổng điểm | 12,0 | |
| * Lưu ý:
– Trên đây chỉ là những gợi ý có tính chất định hướng, giám khảo cần thảo luận kỹ về yêu cầu nội dung và biểu điểm để bổ sung cho hoàn chỉnh trước khi chấm. – Giáo viên linh hoạt khi chấm bài. Cần khuyến khích những tìm tòi, sáng tạo riêng cả trong nội dung và hình thức của bài làm. |
||
