Đề thi học sinh giỏi về Chữ người tử tù và Đàn Ghi ta của Lorca

ĐỀ CHÍNH THỨC

(Đề thi gồm 01 trang)

NĂM HỌC 2017 – 2018

MÔN THI: NGỮ VĂN LỚP 12

Ngày thi: 17/3/2018

Thời gian làm bài 150 phút, không kể thời gian giao đề

BẮC GIANG

NĂM HỌC 2017 – 2018

MÔN THI: NGỮ VĂN LỚP 12

(Hướng dẫn chấm gồm 04 trang)

– Người cha sau khi dạy con những điều tâm huyết cảm thấy Lòng cha dẫu héo khô cành mận dại/ Nhựa âm thầm buốt trắng những chùm hoa  nghĩa là: cha tự biết mình dù đã qua thời tuổi trẻ, thuộc về thế hệ quá khứ so với con, nhưng sau những điều đã dạy cho con, sâu xa trong tâm hồn cha lại thấy yên tâm, tin tưởng sống dậy niềm vui, niềm thương yêu, hi vọng vào cuộc sống hiện tại và thế hệ tương lai.

1.0

– Điểm tương đồng:

+ Đều là lời của người cha, người đi trước nói với người con, thế hệ đi sau những điều mình tâm huyết, mong cho con trưởng thành, tiếp nối và phát huy những giá trị nhân văn cao quý.

+ Đều thể hiện niềm hy vọng, tin tưởng vào thế hệ tương lai.

1.5

– Xác định trúng vấn đề nghị luận, văn phong trong sáng; lập luận chặt chẽ, sáng tạo, dẫn chứng phong phú, sắc sảo.

Rồi mai sau con sẽ nghi ngờ.

– Cha dạy con tin yêu từ ngọn cỏ: Cha dạy con tin yêu từ những đối tượng nhỏ bé nhất (ngọn cỏ) đến những điều lớn lao cao cả, nghĩa là tin yêu tất cả cuộc sống, con người.

– Rồi mai sau con sẽ nghi ngờ: Nghi ngờ là trạng thái đối lập với “tin yêu”. Nghi ngờ là bài học con sẽ dần dần tự học trong quá trình trưởng thành.

Tóm lại: Bài học niềm tin bao gồm cả bài học về nghi ngờ, được hình thành bằng sự định hướng và tự định hướng trong suốt cuộc đời của mỗi con người.

– Trong mỗi con người cần có cả niềm tin và sự nghi ngờ:

+ Niềm tin được hình thành từ những cảm xúc tin yêu thuần khiết trong trẻo. Chính niềm tin vào con người, cuộc sống, thậm chí tin vào chính mình sẽ tạo dựng thái độ sống tích cực và củng cố mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người.

+ Nghi ngờ nhìn bên ngoài có thể là sự đối lập với niềm tin, nhưng trong sâu xa sự nghi ngờ lại là một phần của quá trình xây dựng niềm tin vững chắc. Một thái độ hoài nghi cùng sự kiểm chứng thận trọng sẽ mang tính chất khoa học, là cơ sở cho một niềm tin bền vững.

– Niềm tin cần được hình thành từ khi còn nhỏ làm cơ sở cho sự nghi ngờ của một nhân cách trưởng thành: Sự nghi ngờ chỉ trở nên tích cực sau khi con người đã hình thành đủ tình yêu và niềm tin căn bản vào con người và cuộc sống.

– Niềm tin có thể được định hướng, song sự nghi ngờ là điều con người cần tự hình thành trong quá trình trưởng thành: sự nghi ngờ là thái độ mang tính chủ quan, đối thoại với những quan điểm khác, chỉ có thể nảy sinh khi con người đã đủ bản lĩnh, do đó cần được hình thành và tự nuôi dưỡng bởi mỗi cá nhân trong quá trình phát triển.

– Nếu con người biết đến nghi ngờ trước khi hình thành đủ niềm tin yêu? Nếu sự hoài nghi không có nền tảng của tin yêu, con người sẽ chỉ sống trong những cảm xúc tiêu cực, thiếu lý tưởng, nghi kị lẫn nhau và kìm hãm sự phát triển của bản thân cũng như xã hội.

– Nếu con người chỉ có niềm tin chứ không có sự nghi ngờ: niềm tin dễ dãi sẽ không bền vững, niềm tin mù quáng sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

– Cách dạy con của người cha gợi những suy ngẫm về quá trình giáo dục thái độ sống cho mỗi con người: cần kết hợp giữa việc định hướng với việc khơi gợi, tôn trọng quan điểm, tư tưởng của mỗi cá nhân.

– Xác định đúng vấn đề nghị luận, có hệ thống luận điểm làm nổi bật vấn đề nghị luận. Hành văn, diễn đạt lưu loát, mạch lạc, sáng sủa,…

+ Hai câu đầu: Muốn có những bạn đọc thơ, trân trọng, hiểu được thế giới nghệ thuật thơ mình.

+ Hai câu sau: Muốn qua thơ tìm kiếm người đồng cảm, chia sẻ những nỗi niềm, tâm sự của nhà thơ.

Tóm lại: Qua lời cảm tạ, tác giả mong muốn tìm kiếm người tri âm.

– Vấn đề: Vai trò của bạn đọc và sự tri âm trong quá trình tiếp nhận văn học.

– Vai trò của bạn đọc: Đời sống văn học có mối liên hệ qua lại giữa sáng tạo, truyền bá và tiếp nhận. Tác giả là người sáng tạo, tác phẩm là phương tiện truyền bá văn học và người đọc là chủ thể tiếp nhận văn học. Không có người đọc, những cố gắng của tác giả, mọi giá trị của tác phẩm trở nên vô nghĩa.

– Sự tri âm trong quá trình tiếp nhận văn học:

+ Tiếp nhận văn học là hoạt động tích cực của cảm giác, tâm trí người đọc, nhằm biến văn bản thành thế giới nghệ thuật trong tâm trí mình.

+ Tri âm là cấp độ lý tưởng của tiếp nhận: người đọc hòa mình vào tác phẩm, đắm chìm trong thế giới nghệ thuật được dựng lên bằng ngôn từ, lắng nghe tiếng nói của tác giả, thấu hiểu, thưởng thức cái hay, cái đẹp, tài nghệ của người nghệ sĩ sáng tạo.

– Ý nghĩa của việc tiếp nhận và mối tri âm: khiến người đọc nhận thức, đồng cảm, thanh lọc, bừng tỉnh, ghi tạc.

Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân): là cuộc gặp gỡ giữa hai nhân vật Huấn Cao và Quản ngục: Huấn Cao là người nghệ sĩ, Quản ngục là người thưởng thức nghệ thuật.

– Vai trò của Quản ngục đối với Huấn Cao: Quản ngục trân trọng nghệ thuật viết chữ của Huấn Cao, làm thức dậy con người nghệ sĩ trong Huấn Cao, biến những tháng ngày cuối đời của người tử tù có thêm ý nghĩa cao cả.

– Tấm lòng của Quản ngục với Huấn Cao:

+ Khao khát được có chữ của Huấn Cao treo trong nhà.

+ Bất chấp nguy hiểm để biệt đãi ông Huấn.

+ Cảnh cho chữ: thái độ cung kính, trân trọng nhận từng nét chữ, tâm hồn được thanh lọc và bừng tỉnh trước nghệ thuật của Huấn Cao.

Đàn ghi-ta của Lorca (Thanh Thảo): Bài thơ là lời tri âm của Thanh Thảo, nhà thơ Việt mang khát vọng đổi mới nghệ thuật với người nghệ sĩ cách tân Lorca:

– Sự trân trọng, thấu hiểu, đồng cảm của Thanh Thảo với Lorca:

+ Thấu hiểu với cuộc sống cô đơn và cái chết bi phẫn của Lorca.

+ Cảm nhận được vẻ đẹp và nỗi đau trong nghệ thuật của nhà thơ Tây Ban Nha.

+ Đặc biệt: thấu hiểu sự hi sinh vì nghệ thuật và khát vọng cách tân cao cả của Lorca.

– Nghệ thuật thể hiện lời tri âm: sử dụng nghệ thuật tượng trưng, siêu thực và chất liệu của chính thơ Lorca để trân trọng, ngợi ca Lorca.

2.0

2.0

– Để có những cuộc tri âm lý tưởng trong văn nghệ, người nghệ sĩ cũng cần tập trung nâng cao chất lượng sáng tạo nghệ thuật, góp phần thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ, nâng cao tầm đón nhận của người đọc.