Đề thi học sinh giỏi về bài Chí Phèo và Đời thừa của Nam Cao

+Tài sản lớn nhất của con người không phải là cái đầu đầy kiến thức bởi kiến thức được tiếp thu mới chỉ là tiền đề, nền tảng để mỗi con người kiến tạo nên thứ tài sản thực sự lớn nhất. Học mà không biết cảm xúc, không biết lắng nghe và thấu hiểu, không hành động thì mớ kiến thức có được trở nên vô ích, vô nghĩa.

+ “ trái tim đầy tình yêu, một lỗ tai sẵn sàng lắng nghe, một cánh tay sẵn sàng giúp đỡ.

-“Trái tim đầy tình yêu ”– năng lực yêu thương- sẽ giúp con người luôn sống trong tình yêu, biết cách yêu cuộc sống, con người.

-“Lỗ tai sẵn sàng lắng nghe”- năng lực lắng nghe và thấu hiểu- giúp con người  biết cảm nhân, thấu hiểu, trở nên nhạy cảm, dễ dàng đồng cảm với mọi vui, buồn của con người, tạo vật.

-“Cánh tay sẵn sàng giúp đỡ”- năng lực hành động- là hệ quả tất yếu khi con người sở hữu năng lực yêu thương, lắng nghe và thấu hiểu để làm những điều, những việc cần thiết. Trước hết là biết tự bênh vực, bảo vệ, đấu tranh cho chính những quyền, lợi ích chính đáng của bản thân, sau đó là biết chia sẻ, giúp đỡ, cưu mang, bênh vực, bảo vệ  những con người cần sự giúp đỡ, chia sẻ, cưu mang.

Nói cách khác, chính những năng lực Người này chứ không phải vốn kiến thức, học vấn mới thực sự là tài sản lớn nhất của mỗi con người

Như vậy, ý kiến không chỉ thể hiện một quan niệm riêng về thứ tài sản quý giá nhất của đời người mà còn chỉ ra cách thức con người tạo ra thứ tài sản quý giá nhất bởi đó là “tài sản gốc” để mỗi con người sống hạnh phúc, không chỉ vậy, còn có thể mang đến hạnh phúc cho mọi người.

2,0 điểm

Thí sinh biết huy động những hiểu biết của mình từ thực tế đời sống, đặc biệt là những trải nghiệm bản thânđể làm sáng tỏ vấn đề cần nghị luận. Thí sinh cần viết với tâm thế người trong cuộc, bởi đây là biểu hiện chân thực, cụ thể, sống động chất văn trong bài văn NLXH. Hơn thế, đây cũng là một trong những đích đến thiết thực của bài NLXH trong nhà trường.

3,0 điểm

+Từ ý kiến có thể thấy không nên tuyệt đối hóa vai trò của kiến thức: kiến thức cũng quan trọng nhưng quan trọng hơn, nó phải được chuyển hóa thành các năng lực Người thì mới thực sự trở thành thứ tài sản quý giá nhất. Thậm chí  nó còn tiềm ẩn  mối nguy hại đối với con người và xã hội khi con người sử dụng kho kiến thức đó để làm điều xấu, việc ác; Người càng học rộng, biết sâu, càng nhiều thủ đoạn, mưu mô tinh xảo, tinh vi khi làm cái ác, việc xấu đến mức khó nhận ra. (Liên hệ thực tế)

+Cần thấy:chỉ khi sở hữu vốn tri thức đủ rộng đủ sâu, bền vững, con người mới có thể hình thành, tự bồi dưỡng năng lực yêu thương- biết yêu thương và biết cách yêu thương,  biết lắng nghe, thấu hiểu và biết cách để lắng nghe, thấu hiểu, dám hành động và biết cách hành động đúng, đẹp.

+Điều đặc biệt, đây là thứ tài sản càng được sử dụng thì nó càng làm cho con người trở nên giàu có.

+Cần thấy, có không ít người có học vấn cao nhưng trình độ văn hóa lại rất thấp, chính là bởi vốn tri thức họ có không được chuyển hóa thành năng lực yêu thương, lắng nghe, thấu hiểu và càng không thể tạo sức mạnh hành động.

2,0 điểm

1,0 điểm

a.Về tác gia Nam Cao (vị trí, đóng góp nổi bật).

b. Thế giới nghệ thuật :

+Thế giới nghệ thuật- Bản lĩnh cái nhìn nghệ thuật.

+Thế giới nghệ thuật riêng của Nam Cao là những người tha hóa. Họ là những người nông dân nghèo, là những trí thức- tiểu tư sản nghèo( nhà văn, nhà báo, nhà giáo, sinh viên nghèo,…)

+Viết về thế giới những con người như thế, NC thực sự đã thể hiện và khẳng định được bản lĩnh cái nhìn nghệ thuật của một nhà văn- hiện thực- nhân đạo- tâm lý bậc thầy.

2,0 điểm

a.Thế giới những người nông dân tha hóa.

+ Đó là những người lao động nghèo, sống lương thiện nhưng bị hoàn cảnh xô đẩy vào “bước đường cùng” mà trở nên tha hóa, lưu manh.

(Phân tích hình tượng Chí Phèo để làm sáng tỏ quá trình tha hóa của  nhân vật)

b.Thế giới những người trí thức tiểu tư sản tha hóa.

+Họ là những trí thức TTS nghèo, khao khát khẳng định mình, tỏa sáng tài năng, nhân cách để sống ý nghĩa nhưng rồi cũng bị hoàn cảnh làm tha hóa.

(Phân tích hình tượng nhân vật Hộ,…)

Tất cả họ là hiện thân của một nỗi khổ, nỗi đau Người rất phổ biến trong xã hội Việt Nam giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám 1945 : sinh ra là người mà không được làm Người.

3,0 điểm

+Nhà văn không chỉ phản ánh hiện thực đau đớn khốn cùng của con người, quan trọng hơn đã có những lý giải cảm thông, trân trọng và đầy thuyết phục vì sao những con người đó trở nên tha hóa.

+Quan trọng hơn, tái hiện quá trình tha hóa của những con người đó, nhà văn không những không khiến người đọc khinh, ghét họ mà còn khiến người đọc cảm thông, xót thương và đặc biệt  trân trọng, tin tưởng bản chất lương thiện tốt đẹp của họ, ngay cả khi họ rơi vào cảnh tha hóa cùng cực đến mức thành “quỷ dữ”.

Nói cách khác, qua thế giới những con người tha hóa ấy, Nam Cao đã khẳng định đầy trân trọng và tin tưởng: chính những con người ây, dù rơi vào hoàn cảnh nào, hoàn cảnh ấy có nghiệt ngã đến đâu, vẫn nỗ lực để sống như một con người.

+ Chuyển hóa bản lĩnh cái nhìn nghệ thuật giàu chất hiện thực, thấm đẫm tinh thần nhân đạo, nhân văn ấy là sở trường miêu tả, phân tích tâm lý bậc thầy của người viết.

4,0 điểm

+Có được những phát hiện về số phận con người ở chiểu sâu hiện thực, nhân đạo như thế, Nam Cao không chỉ có “đôi mắt” quan sát hiện thực tinh, sắc mà còn có trái tim “nhân đạo từ trong cốt tủy”.

2,0 điểm

1,0 điểm